• პირველი სამამულო წარმოების არტპორტალი
ინტერვიუ

საუბარი გოდარზე

×
Jean Luc Godard
ავტორის გვერდი ალექსანდრე გაბელია 00 , 0000 3503

თარგმანი: ალექსანდრე გაბელია

 

კაიე დუ სინენამ ინტერვიუ გთხოვათ, რადგან თქვენ ხართ "ფილოსოფოსი" . ჩვენ  კი გვსურს  დავბეჭდოთ  რაიმე ფილოსოფიური,  მაგრამ უფრო  გულწრფელი, რადგან  თქვენ გიყვართ და გიჟდებით გოდარზე.  რას ფიქრობთ მის ახალ  სატელევიზიო  პროგრამაზე?

ბევრი ადამიანის მსგავსად მეც გულაჩუყებული ვარ და ესაა ჩემი  უკანასკნელი ემოცია. ალბათ უნდა ვხსნიდე  გოდარზე ჩემ  დამოკიდებულებას.  თუ კი ვინმე ასე მრავლისმთქმელად მუშაობს, ის განდეგილი ფიგურა უნდა იყოს. მაგრამ ეს არ არის უბრალო  მარტოხელობა, ესაა უჩვეულოდ გაცოცხლებული მარტოხელობა. მდიდარი,  არა სიზმრებით, ფანტაზიებით და პროექტებით, არამედ თანაბრად მოქმედებებით, საგნებითა და ხალხით. რთული სტრუქტურის, შემოქმედებითი სიმარტოვე.  მარტოხელობის სიღრმით მოცული გოდარი საკუთარი გზის გაკაფვას აგრძელებს. თუმცა სხვებსაც იღებს გუნდში. მას საქმის დაჭერა ყველასთან თანაბრად შეუძლია:  ოფიციალურ ძალაუფლებებთან თუ ორგანიზაციებთან, ისევე როგორც მწმინდავ ქალთან, მუშასთან და შეშლილ ხალხთან.  სატელევიზიო პროგრამებში, გოდარის შეკითხვები ყოველთვის პირდაპირ აალაპარაკებს ადამიანებს. მათ ჩვენ (მაყურებლები) შეცდომაში შევყავართ, მაგრამ ვისაც ვერ აგვალაპარაკებს,  თავად გვესაუბრება.  ის შეშლილ ხალხს ესაუბრება არა როგორც ფსიქიატრი, არამედ უფრო როგორც მეორე შეშლილი კაცი, ანდაც "სულელის მოთამაშე". ის ესაუბრება მუშებს, არა როგორც უფროსი, ინტელექტუალი,  ან მსახიობებისკენ მიმართული რეჟისორი. არაფერს არ აკეთებს იმისათვის, რათა იშვილოს მათი  ხასიათი (იერი) ვერაგული გზით,  იმიტომ რომ მისი  მარტოხელობა აძლევს მას დიდ ქმედითუნარიანობას. მოსაზრებებისას ყოველთვის  ებმის ენა.  ენის დაბმა არა მისივე სიტყვებით გამოიხატება, არამედ საკუთრივი ენით. როგორც წესი სხვა ენაზე საუბრისას შენ გარეშე პირი ხდები,  მაგრამ აქ გვაქვს შემთხვევა როცა ხდები უცხო საკუთარ ენაში.  პრუსტმა თქვა რო საუკეთესო წიგნები  სხვადასხვა  ენაზეა დაწერილი.  ეს გოდარის პროგრამების იდენტურია;  მან  დახვეწა საკუთარი შვეიცარიული აქცენტი, რათა ზუსტად ეს შედეგი მიეღო.  ეს მისი შემოქმედებითი ენის ბორძიკი და  განმარტოებაა, რომელიც მას ძალას მატებს.

       ჩემზე უკეთ მოგეხსნება,  რომ ის ყოველთვის ეული იყო. მას არასდროს მიუღწევია მისი ფილმებით განსაკუთრებულ პოპულარულ წარმატებისთვის. ისინი ვინც გვეუბბნებიან: “საშინელია, ასეთი და ამგვარი დაწინაურებით, ის შეიცვალა" -ჩვენგან ნდობას მოითხოვენ.  ეს ნამდვილად ის ხალხია, რომელთაც თავიდანვე სძულდათ გოდარი. გოდარმა ისინი ჩამოიტოვა და საკუთარი გავლენის ქვეშ მოაქცია, მაგრამ არა წარმატებით,  უფრო მეტად  საკუთარი ხაზის მიყოლით,  აქტიური გაქცევის ხაზისა და ზიგზაგისებური ზედაპირის ხაზზე მრავალჯერადი დამუხრუჭებით. ყოველ შემთხვევაში, კინოში, მათ მეტ-ნაკლებად  მოახერხეს მისი სიმარტოვეში გამოკეტვა. მათ ის შეზღუდეს.  და ახლა ის იყენებს ხელსაყრელ შემთხვევას, რათა გამოიყენოს თავისუფალი დრო, ბუნდოვნად მოითხოვოს შემოქმედობითობა  და მიიღოს ტელევიზიისაგან  ექვსი დროითი 2 პროგრამა (Six times two programs).  ეს შეიძლება ვინმეს დაეხმაროს იმაში რომ ტელევიზიამ არ მოატყუოს.  შენ ჩვეულებისამებრ  დასაწყისშივე დაიკარგე.  ხალხს არ უნდა ჰქონდეს იმის განწყობა რომ ისინი სტიმულირდებიან მისი ფილმებით, მაგრამ მათ არ უნდა დაივიწყონ ის, რომ ამ სერიების გადაღებით მან შეცვალა ბევრი რამ ტელევიზიაში (ადამიანთა დაკითხვის მეთოდიკა, იძულება რომ ისაუბრო, სურათების ჩვენებით ნაირგვარი წყარო და ა.შ ). ახლა ეს დამთავრდა,  ჩაიხრშო... ბევრი ჯგუფი და ასოციაცია  გაღიზიანდა; ამის კარგი მაგალითია- ფოტოგრაფიის კავშირების ჟურნალისტებისა და ოპერატორების შეტყობინებები. გოდარმა უკიდურესად  შეარყია სიძულვილი. მაგრამ ასევე ანახა რომ განსხვავებულად "გასულიერებული" ტელევიზია -შესაძლებელია.

 

თქვენ არ უპასუხეთ ჩვენს შეკითხვას.  დაგვანახეთ ამ პროგრამის
„მიმართულება"… რა იდეას და მნიშვნელობას ხედავთ მათში?  რით  ახსნით აღფრთოვანებას?   შემდგომ ასევე შეგვიძლია ვისაუბროთ ყველაფერზე , რაც უმნიშვნელოვანესი  იქნება.

 კარგი, თუმცა იდეა, იდეის ქონა- არ ამოდის იდეოლოგიიდან, ის პრაქტიკული ნაწილია. გოდარი კარგად ამბობს: არა ზუსტი წარმოსახვა, ზუსტი წარმოსახვა. ფილოსოფოსებს ასევე ევალებათ რომ თქვან: "არა ზუსტი აზრები, ზუსტი აზრები"  და აწარმოონ ისინი მათსავე შემოქმედებაში.  რადგან ზუსტი აზრები არის ყოველთვის ის აზრები, რომლებიც შეესაბამებიან  საყოველთაოდ აღიარებულ მნიშვნელობებსა თუ დადგენილ პრინციპებს. ეს ის აზრებია, რომლებიც ყოველთვის რაღაცას ამტკიცებენ.  ეს თანაბრად არის, როგორც რაღაც მომავლის პერსპექტივის, ასევე რევოლუციის მომავალი. ხანდახან ეს აზრები, იდეების ენის ბორძიკი,  ჯეროვნადაა წარმოდგენილი და ძალუძთ  გამოიხატონ  შეკითხვების ფორმებში,  რომელთაც ევალებათ რომ ნებისმიერი პასუხი დაუქვემდებარონ უხერხულობას. ან შენ შეგიძლია წარმოადგინო რაღაც, რაც ძირს გამოუთხრის ყველა არგუმენტს.

          ამ სახით მუშაობს  გოდარის პროგრამაში ორი იდეა. გამუდმებით იჭრება  ერთი მეორეში, თანდათანობით იღრევა და ღიზიანდება. ეს არის ერთი მიზეზი, თუ რატომ აქვს ყველა პროგრამას ორი ნაწილი: როგორც დაწყებით სკოლაში აქ არის საგნებისა და ენის  სწავლების ორი ელემენტი.  პირველი იდეაა საქმით გაკეთება. ვფიქრობ, გოდარის შეკითხვის სიღრმე არაცხადი მარქსისტული სქემაა, რომელიც განფენილია ყველგან: იქ არის  სავარაუდო  მიმზიდველი აბსტრაქცი, სახელად "შრომა", რომელიც შეიძლება იყიდონ და გაყიდონ. სიტუაციებში ორივე მარკა საბაზისო სოციალურ უსამარლობაზე ან ცოტაოდენ სოციალურ სამართლიანობაზეა დაფუძნებული. მაგრამ გოდარი სვამს ძალიან კონკრეტულ შეკითხვებს,  წარმოადგენს იმის სურათებს, თუ  რა შეიძლება იყოს გაყიდული და შეძენილი ზედმიწევნით. თუ რა შეუძლიათ  ადამიანების ნაწილს იყიდონ, და სხვებმა გასაყიდად გაამზადონ.  არის ეს უსათუოდ  იდენტური მოვლენა? ახალგაზრდა შემდუღებელი მუშა  გასაყიდად გამოიტანს  მისსავე შრომას,  მაგრამ არა მის სექსუალურობას, რომელიც უფროსი ქალის სიყვარულითაა ნასაზრდოები. მწმენდავი ქალი სიამოვნებით გაყიდის საკუთარი სამუშაოს დროს, მაგრამ არ გაყიდის იმ დროც როცა მღეროდა "ინტერნასიონალს". რატომ?  ვითომ იმიტომ რომ მას არ გამოსდის სიმღერა?  მაგრამ რა მოხდებოდა მაშინ თუ ვინმე გადაუხდიდა მას  რომ ესაუბრა ამის შესახებ? მესაათეს სურს გადაუხადონ გაწეული შრომისათვის,  მაგრამ უარს იტყოდა რათა გადაეხადათ როგორც დილეტანტი რეჟისორისთვის, რასაც იგი საკუთარ „გატაცებას“ ეძახის. მაგრამ სურათი იმას ცხადყოფს რომ მის ორ აქტიობაში გადაადგილებების რეზულტატი, საათების გაკეთებასა  და შეკეთებაში, ისეთი მსგავსია, რომ რთულია მისი ერთმანეთისაგან განცალკვება. არა- ამბობს მესაათე - ამ მოცულობაში ძალიან დიდი განსხვავებაა სიყვარულსა და  გულთბილობას შორის. არ მსურს გადამიხადონ  რეჟისორობაში. მაგრამ რა ვთქვათ რეჟისორებზე და ფოტოგრაფებზე, რომელთაც უნდათ რომ გადაუხადონ?  გარდა ამისა  რას ამზადებს ფოტოგრაფი გადახდისათვის?  ის ხანდახან უხდის მოდელს, ხანდახან კი მოდელი უხდის მას. მაგრამ როცა ის იღებს  წამებასა თუ სიკვდილით დასჯას, არც მსხვერპლს უხდის და არც ჯალათს. როცა იღებს ავადმყოფ ბავშვებს, ან დაჭრილებსა თუ მშივრებს, რატომ არ უხდის მათ? გვატარიმ[1] ერთხელ  ფსიქოანალიტიკურ კონგრესზე იმის წინადადება შეიტანა რომ  ფსიქოანალიზის ობიექტებისთვის ისევე უნდა გადაეხადათ, როგორც ანალიტიკოსებისთვის,  მას შემდეგ რაც  ანალიტიკოსი  ზედმიწევნით ვერ უზრუნველყოფს "სერვისს“, მსგავსად შრომის განაწილებისა,  ორ განსხვავებულ სამუშაოს:  აქ არის ანალიტიკოსის სამუშაო მოსმენისა და გამოკვლევის, მაგრამ ფსიქოანალიზის ობიექტის უგონო მდგომარეობა- აგრეთვე სამუშაოა. გოდარიც იმავეს ამბობს: რატომ არ უნდა გადავუხადოთ იმ ხალხს, ვინც ტელევიზორს უყურებს, თუ მათ ეველებათ ნამდვილი სამუშაო და თავადვე ამარაგებენ  საზოგადოების სერვისებს?  სოციალური შრომის გადანაწილება  გულისხმობს არა მხოლოდ სავაჭრო დარბაზში მუშაობას, არამედ სამუშაოს ოფისებშიც და საკვლევ ლაბორატორიებშიც. მეორე მხრივ, ჩვენ უნდა ვიფიქროთ მუშებზე,  მათ შეუძლიათ გადაუხადონ  იმ ადამიანებს, რომლებიც აკონსტრუირებენ იმ საგნებს, რომელთაც ისინი ქმნიან.  ვფიქრობ რომ ეს და სხვა მრავალი შეკითხვა, ეს და სხვა სურათები,  გაფლეთენ ცნებას შრომის შესახებ. პირველ რიგში, შრომის ცნება თვითნებურად  განსაზღვურია ერთი საქმიანობის ველზე,  აცალკევებს გაყიდვებს  სასიყვარულო კავშირისგან, თანაბრად- შემოქმედებისაგან და წარმოებისაგან. ეს უნარჩუნებს სამუშაოს ძალას, დაპირისპირებას შემოქმედებითობის მიმართ, შექმნის მიმართ, იმიტომ რომ ეს ცნება სასაქონლო განახლების საკითხია, რომელიც მოხმარებული და კვლავწარმოებულია საკუთარი სამეწარმეო ძალის მიერ, დახურული სისტემის გაცვლა-გამოცვლის წიაღში. ამ ხედვის წერტილიდან გაცვლის საკითხი  სამართლიანია ან უსამართლო, რადგან ყოველთვისაა სელექციური ძალადობა გადახდის ფორმაში და ასევე არსებობს მისტიციზმი შრომის მაჩვენებლის სასაუბრო პრინციპში. სამუშაო დახასიათებული უნდა იყოს შრომის პროდუქტიული ფსევდოძალით, რადგან განსხვავებულად, განსხვავებული დაჯგუფებით მიედინება წარმოება, პირდაპირი ურთიერთობა უნდა ჰქონდეს  ფულის ნაკადთან, დამოუკიდებლად ნებისმიერ აბსტრაქტულ ძალასთან შუამავლობისა.

          გოდარზე მეტად  ვარ ჩიხში შესული. საგნის გასაღებია გოდარის შეკითხვა, როცა იგი ამბობს და სურათებს თვითმხილველთა გრძნობების პრიზმაში წარმოადგენს. როცა კეთილთვისებიანი შრომის ცნება, თანაბრად და უფრო მეტად სოციალური კრიტიკის ხედვის წერტილიდან, სრულებითაც არაა ცხადი. ამდენად ეს უფრო თვალნათელი საგნებია, რომლებიც ხსნიან გოდარის პროგრამაში  კომუნისტური პარტიისა და რამდენიმე გაერთიანების რეაქციებს: ის ბედავს და სვამს შეკითხვას შრომის ხელშეუხებელი ცნების შესახებ… და არის ასევე მეორე იდეა, რომელიც ინფორმაციიდან გამომდინარეობს. იმიტომ რომ ენა ჩვენთვის წარმოდგენილია არსებითად საინფორმაციო წყაროდ და ინფორმაცია არსებითად გაცვლა-გამოცვლად. დაზუსტებისთვის, ინფორმაცია გაზომილია აბსტრაქტულ ერთეულებში. მაგრამ მასწავლებელი  ინფორმაციის გადაცემისას ორ არჩევანს შორისაა მოქცეული: ახსნას  თუ როგორ მუშაობენ  საგნები, თუ ასწავლოს  ორთოგრაფია. ის ასწავლის, პრინციპებით ამარაგებს, ბავშვები კი სინტაქსებით ისე იკვებებიან, როგორც მუშები ხელსაწყოებით,  რათა აწარმოონ საყოველთაოდ აღიარებული მნიშვნელობებით სავსე გამოთქმები. სიტყვასიტყვით თუ შევაჯერებთ, გოდარი ამბობს რომ ბავშვები პოლიტიკური პატიმრები არიან. ენა, ინფორმაციათა ტრანსფორმირებით ნასაზრდოები,  მითითებების სისტემაა.  ტელევიზია ჩვენ გვეუბნება: „ახლა ჩვენ ცოტაოდენ ვიმხიარულებთ , შემდგომ ახალი ამბები..."  ჩვენ სინამდვილეში გვევალება  ინფორმაციათა თეორიული სქემის გადაყირავება. ამ თეორიას ეკისრება ინფორმაციათა თეორიული მაქსიმუმი,  ხმაურის თანაბარი სპექტრით,  დაბრკოლებით... შიგთავსის ზედმეტობა ინფორმაციას ამცირებს, მაგრამ ნებას რთავს ხმაურის დაძლევის.  თუმცა ჩვენ უნდა დავიწყოთ ტრანსმისიასა და  ტრანსლაციით  განკართულებებისა თუ ინსტრუქციების სიჭარბით;  ყოველთვის ინფორმაციის მინიმუმი სჭირდება განკარგულებების საკმარის მიღებას. და რატომ?  ეს რაღაც სიჩუმის მსგავსია, ან ენის ბორძიკის თუ კივილის. რაღაც სრიალებს სიუხვესა და ინფორმაციას შორის. საუბარი ყოველთვის ცვლის ვიღაცას, ვის ნაცვლადაც  შენ ითხონ საუბარს  და ვისაც აუკრძალეს სიტყვის თქმის უფლება.  განკარგულებები და პრინციპები მოედინება სეგუის[2] ღია პირიდან, მაგრამ  ქალი უსიცოცხლო შვილით ხელში, ასევე პირდაღებულია. სურათები ხმის მეშვეობითაა რეპრეზენტირებულია, ისევე როგორც მუშა მისი წარმომადგენლის მიერ. ხმა სურათების სერიებს ზიდავს.  როგორ შეგვიძლია ჩვენ ვიმეტყველოთ მოცემული  ბრძანებების გარეშე, ვიღაცის თუ რაღაცის მოთხოვნების გამოხატვის გარეშე. როგორ შეგვიძლია ჩვენ მივიღოთ ადამიანები  საუბრის უფლების გარეშე; და როგორ შეგვიძლია ჩვენ აღვადგინოთ ხმები მათ კლასში ძალაუფლების წინააღმდეგ? ვვარაუდობ რომ ეს გულისხმობს იმას, რათა იყო უცხო საკუთარ ენაში და სიტყვების გადინებით ნაკვალევი დატოვო.

       ეს არის ორი "ზუსტი" იდეა, მაგრამ ორი უკვე საკმარისია, მასიურია და დატვირთულია საგნებითა და სხვა იდეებით. ასე რომ გოდარმა შრომისა და ინფორმაციის შესახებ გაჩენილ შეკითხვაში ორი ყოველდღიური ცნება შემოიტანა. ის არ გვეუბნება რომ ჩვენ ზუსტ ინფორმაციას მოგვაწვდის. არც იმას რომ შრომა კარგად ანაზღაურებადი გახდება. ის ამბობს რომ ამ ცნებებში ეჭვი უნდა შევიტანოთ. ის წერს მათ გარეშე არაჭეშმარიტის შესახებ.  წლებია იძახის რომ  ურჩევნია იყოს მწარმოებელი კომპანია, ვიდრე რეჟისორი. ფილმების გადაღების ნაცვლად, მართოს ტელევიზიის ახალი ამბები. ის, რა თქმა უნდა, არ გულისხმობს რომ მას სურს აწარმოოს საკუთარი ფილმები თავადვე, როგორც  ვერნეიმ[3], ან  ტელევიზიასთან მიერთებულმა პირმა, მაგრამ სურს  აწარმოოს სხვადასხვა სამუშაოს მოზაიკა, უფრო ხალისიანად, ვიდრე  გაზომვით. ეს ყველაფერი რაღაც აბსტრაქტულ სამეწარმეო ძალებთან მოდის წინააღმდეგობაში  და სურს აწარმოოს  ქვე-ინფორმაციული შეპირისპირება  ყველა გაღებული პირის მიმართ,  ნაცვლად, აბსტრაქტული ინფორმაციების მიერთების მცნებებისა.

         

           თუ ეს არის გოდარის ორი იდეა,  შეესაბამებიან ისინი "ხმებისა და სურათების " თემას, რომლებიც გამუდმებით მეორდებიან პროგრამაში?  სურათების-სწავლა  სამუშაოს საგნების-მიყოლით  და ხმების-შესწავლა  ენითი ინფორმაციის მეშვეობით?

           არა, მათ შორის მხოლოდ ნაწილობრივი შესატყვისობაა: სურათებში[4] ყოველთვის ინფორმაციებია, ხმოვან ნაწარმში კი საგნები. გარკვეულ ხანებში შესაძლებელია დაიყოს მრავალგვარად, ასე რომ შესაბამისობა მცირეღა დარჩება. იმისათვის რომ ცადო და შეკრა კავშირი ხმასა და სურათებს შორის, ისე როგორც გოდარს ესმის,  საჭიროა  მოყვე ძალიან აბსტრაქტური ამბავი ცალკეულ ეპიზოდებად  და საბოლოოდ დაინახავ  რომ აბსტრაქტული ამბავი ცალკეულ ეპიზოდს ძალიან  მარტივი და კონკრეტული ხაზით შეესაბამება.

     1)  აქ ვხედავთ სურათებს. საგნები თავისმხრივ სურათები არიან, რადგან ისინი  არ ცხოვრობენ ჩვენ გონებასა და ტვინში. ტვინი უბრალოდ სხვათაგან ერთ-ერთი სურათთაგანია. სურათები ერთმანეთს შორის განუწყვეტლივ მოქმედებენ და რეაგირებენ,  აწარმოებენ და მოიხმარენ.  არ არსებობს  განსხვავება სურათებს, საგნებსა და  მოძრაობას შორის.

    2)  მაგრამ სურათებს ასევე აქვთ შიდა მხარე ან  გარკვეულ სურათებს აქვთ და შიგნიდან კვალიფიცირდებიან. ისინი სუბიექტები არიან  (დაიმოწმე გოდარის  შენიშვნები,  "ორი ან სამი რამ, რაც ვიცი მის შესახებ", გოდარი გოდარზე , pp. 239-42)  და  ჩნდება ინტერვალი სურათების ქმედებებსა და  წარმოების რეაქციებს შორის. ესაა შუალედი, რომელიც საშუალებას აძლევს მათ რათა მოაგროვონ სხვა სურათები.  მაგრამ  რასაც ისინი მოიმარაგებენ  არის მხოლოდ ის,  რაც მათ სხვა სურათებისგან აინტერესებთ:  სურათიდან გამოიქვითება იმის აღქმა, რაც არ გვაინტერესებს და ჩვენში ყოველთვის ნაკლები  შემეცნების სურვილს ტოვებს. სავსე ვართ გამოსახულებებით, რეალურად კი არ ვხედავთ უფრო ხანგრძლივად საკუთარ  გარე სამყაროს.

   3)  ასევეა სმენითი სურათები, რომელთაც არ აქვთ გარკვეული  რიგითობა. ამ  სმენით და მსგავს სურათებს დიახაც რომ აქვთ სხვა მხარე. რაც გინდა ის  უწოდე -იდეები, მნიშვნელობები, ენა,  გამომხატველი ასპექტები და ა.შ;  სმენითი სურათები  ავიწროებენ და იბყრობენ სხვა სურათებს, ანდაც სხვა სურათების სერიებს. ხმა აერთებს სურათების ერთობლიობას (ჰიტლერის ხმა, განცხადება). იდეები, ქცევითი მანერები, გასაგნებულები არიან სმენით გამოსახულებებში ან ხმოვან ტალღებში და გვკარნახობენ  იმას თუ რა შეიძლება გვაინტერესებდეს  სხვა გამოსახულებებისაგან: ისინი  ჩვენ შემეცნებას გვკარნახობენ. ცენტრალური "რეზინის შტამპი"  ყოველთვის ნორმალიზაციას ახდენს სურათების,  გამორიცხავს იმას რისი დანახვაც სავარაუდოდ არ გვსურს. ჩვენ შეგვიძლია გამოვნახოთ ორი სალაპარაკო დინება: ერთი წარმოებს  გარეგნული გამოსახულებების აღქმიდან, მეორე ჰეგემონურ იდეათა აღქმიდან.

     4)  ჩვენ,  თითოეული ჩვენგანი, სურათების ჯაჭვმა  განსაკუთრებულ პირად   სივრცეში მიგვიტაცა და ასევე იმ იდეების ქსელში, რომლებიც  ქცევის კანონების მსგავსად მოქმედებენ. ასე რომ რასაც გოდარი აკეთებს თავის "სიტყვებში და სურათებში" ორი მიმართულებით იკითხება. ერთი მხრივ, ის აღადგენს გარეგანი გამოსახულებების სისავსეს, ისე რომ ჩვენ არ აღვიქვამთ რაღაცებს დანაწევრებულად,  არამედ აღვიქვამთ ტოტალურ სურათს. ვაბრუნებთ იმ ყველა სურათს, რომელიც  საკუთარ მიმართებაში მყოფთ ეკუთვნით, ან ძალაუფლებასა და მისი რეზინის შტამპს. მეორე მხრივ, ის ანულირებს ძალაუფლების მქონე ენის გზას, ენა ებმის  ხმოვან ტალღებში, მიმართულებებს აძლევს იდეებს და გამოყოფს ზუსტი იდეებისაგან. შესაძლოა სხვებს შორის ორი მიზეზია თუ რატომაც  გამოიყენა გოდარმა ნაწარმოებში სტატიკური გადაღება (“plan fixe”). ეს თითქმის იმის მსგავსია,  რასაც თანამედროვე მუსიკოსები აკეთებენ უძრავი სმენითი ლივლივის შემოტანით. როცა გოდარი  დგამს  დაფას ეკრანზე  და წერს ამაზე, ის არ ამზადებს გადაღებისათვის შესაძლებელ მასალას, არამედ ამზადებს დაფას და წერს ახალ სატელევიზიო ხერხებს,  საკუთარი დეტალური დინებების ნაკადში მყოფ გამომხატველობით მასალებს- სხვა ეკრანულ დინებებში.

        მთლიანი ამბავი ოთხ ეპიზოდში სამეცნიერო ფანტასტიკის მსგავსად გამოიყენება. მაგრამ ეს ჩვენი სოციალური რეალობის დღეებია. უცნაურია ის რომ  ისტორია რამდენიმე კუთხით შეესაბამება იმას, რასაც ბერგსონი ამბობდა "Matter and Memory"[5]-ის  პირველ თავში.  ბერგსონი როგორც ძველი ჩუმი ფილოსოფოსი, რომელსაც არ აქვს სხვა ინტერესი.  არ იქნებოდა ურიგო, თუ კინო და ტელევიზია განაახლებდა მისდამი ინტერესს (IDHEC[6] სილაბუსშიც უნდა იყოს ). პირველი თავი  ავითარებს გასაოცარ კონცეფციას ფოტოგრაფიის, სინემატიკური მოძრაობისა და  საგნების მიმართებით:  „ფოტოგრაფია, თუ აქ არის ისეთივე რამ რაც ფოტოგრაფიაა, იმთავითგანვე მიტაცებულია, შედგენილია საწყისი უფლებებისგან საგნების ინტერიერში,  და ეს არის სივრცის ყოველ წერტილში" და ა.შ. ეს იმას არ ნიშნავს რომ გოდარი ბერგსონიანელია. ეს უფრო უახლოესი სხვა გზაა; გოდარი არ აცოცხლებს ბერგსონს, მაგრამ  მის გზაზე მიდევნებით პოულობს ბერგსონის პატარა ხაზებს , რაც  ტელევიზიის რეანიმირებისათვის ეხმარება.

თუმცა ყველაფერი გოდარის შემოქმედებაში  რატოა წყვილ-წყვილად?  გჭირდება ორი, რათა მიიღო სამი... კეთილი, მაგრამ რას გამოსახავენ  ეს „ორები“ და „სამები” ამის შემდგომ?

 კარგით რა! თქვენ ყველაზე უკეთ მოგეხსენებათ რომ ეს ასე არ არის. გოდარი არ არის დიალექტიკოსი. ვინ ითვლის რომ მასთან არ არის  ორი და  სამი თუ უფრო  ბევრი კავშირი. ეს დაა: დაკავშირი. საგნის გასაღები გოდარის  დაკავშირის გამოყენებაა. ეს მნიშვნელოვანია რადგან ჩვენი ყველა აზრი მოდელირებულია, უფრო მეტად  ზმნაზე  "To be"-ზეა აქცენტი. ფილოსოფია დატვირთულია ატრიბუტული (ცა ლურჯია)  და ეგზისტენციალური  განაჩენების (ღმერი არის) გარჩევებითა და შესაძლებლობითა თუ უუნარობით, რათა ერთი მეორესაგან შეკვეცოს. მაგრამ ყველა ბრუნავს ზმნაზე "To Be". იმავე კავშირებს გარიგება აქვთ ზმნის "To be" მაჩვენებლებში-  გადავხედოთ სილოგიზმებს. ინგლისელები და ამერიკელები ის ხალხია, რომელთაც კავშირები გაანთავისუფლეს კავშირებზე დამოკიდებულებით. მაგრამ შენ როცა ხედავ ნათესავურ განაჩენებს, როგორც ავტონომიურს, აანალიზებ იმას რომ ისინი ცოცდებიან ყველგან, იჭრებიან და აოხრებენ ყველაფერს:  და არაა სამართლიანი სპეციფიური შეერთებები თუ კავშირები. ის აწარმოებს ყველა კავშირს. იქ იმდენივე კავშირია რამდენიც "და", და არ აყირავებს ამ კავშირებს, ეს არღვევს  ზმნას- არსებობას... და ა.შ; და "და...და...და" არის ზუსტად რომ შემოქმედებითი ენის ბორძიკი, უცხო ენის გამოყენება, საწინაღმდეგოდ კონფორმისტული და დომინანტური გამოყენებისა, რომელიც დაფუძნებულია ზმნაზე  “To be.”

         ეს, რა თქმა უნდა, არის ნაირსახეობა, მრავლობითობა და დესტრუქცია  იდენტობებისა. ეს არ არის იმავე ფაქტორის ჭიშკარი, სადაც შევდივარ და გამოვდივარ. იმ დროს როცა ყოფილი უმუშევარი მივდივარ. დამნაშავედ ცნობილი კაცის ცოლი არ გამოიყურება იდენტურად  განაჩენამდე და გაჩენის შემდგომ. მაგრამ განსხვავება და მრავალფეროვნება არაფერს აკეთებს  ესთეტიკურ მთლიანობასთან ( შეგრძნება " კიდევ ერთი",  "კიდევ ერთი ქალი") თუ დიალექტიკურ სქემებთან (შეგრძნება "ერთი  აწარმოებს ორს,  რომელიც შემდეგ მესამეს აწარმოებს"), იმიტომ რომ ამ შემთხვევებში ჯერ კიდევ ერთიანობაა. ამგვარად,  ეს არის ერთჯერადი აქტი, რომელიც შემდგომ შესაძლოა გახდეს მრავალჯერადი. როცა გოდარი ამბობს რომ დილისა და საღამოს მსგავსად  ყველაფერს ორი მხარე აქვს, ის არ ამბობს რომ ესაა ერთი და განყენებული, ან  იმას რომ ერთი გახდება მეორე. იმიტომ რომ მრავალსახოვანება არასდროსაა დადგენილებებში, რაც არ  უნდა ბევრი ან თითოეული გამოთქმა (ტერმინი) გაერთიანდეს. მრავალსახოვანება ზუსტად რომ  "და-შია“,  რომელიც არსით განსხვავებულია ელემენტარული კომპონენტებისაგან და მათი შეკრებისაგან.

       არც კომპონენტი და არც  კოლექცია, რა არის ეს ‘და’?  ვფიქრობ რომ გოდარი მოქმედებს ტყუილებით არსებობაში და ფიქრებში და წარმოადგენს  ამ "დას"  ძალიან რომანისეული გზითა და აქტიური მუშაობით. "და" არც ერთი საგანია, არც მეორე, ის ყოველთვის  ორ საგანს შორისაა მოქცეული;  ეს დემოკრატიული პროცესია, ყოველთვის შემოსაზღვრული ფრენისა და დინების ხაზებით. მხოლოდ ჩვენ ვერ ვხედავთ ამას, რადგან  ეს ბუნდოვნად შესამჩნევია. და ეს ჯერ კიდევ მოთავსებულია  ფრენის ხაზის  გასწვრივ, რათა საგნები მოიხდინოს,  გვარიანად გაიფურჩქნოს, რევოლუციებმა გარკვეული ფორმა მიიღონ. "ძლიერი ადამიანები არ არიან ისინი ვინც ერთ ან მეორე მხარეს დგანან, ძალა დამოკიდებულია საზღვარზე". ჟისკარ-დ'ესტენმა[7] დასანანი გამოკვლევა აწარმოა სამხედრო გეოგრაფიის ლექციებზე. ის ახლახანს შეურთდა ჯარს: ეს ყველაფერი აწონ-დაწონეს დიდმა ჯგუფებმა, დასავლეთსა და აღმოსავლეთს შორის, ამერიკამ და საბჭოთა კავშირმა. საყოველთაო შეთანხმებით, გლობალური წესრიგით, და სხვა მრავალით, ისინი გახდნენ  „დესტაბილიზირებულები"  ჩრდილოეთსა და სამხრეთს შორის. ჟისკარი იმოწმებს ანგოლას, ახლო აღმოსავლეთს, პალესტინურ  წინააღმდეგობებს, მაგრამ ასევე ყველა უწესრიგობას, რაც წარმოადგენდა "უსაფრთხოების რეგიონალურ დესტაბილიზაციას",  თვითმფრინავის გატაცებას, კორსიკას... ჩრდილოეთსა და სამხრეთს შორის ჩვენ ვაგრძელებთ ხაზების აღმოჩენას, რაც დიდი ჯგუფების კატასტროფას იწვევს. და, და, და... რომლებიც ამ დრომდე ახალ კარიბჭეებს ნიშნავს,  ახალ მიმართულებებს დამტვრეული ხაზისკენ, ახალ მსვლელობას საზღვისაკენ.  გოდარი ცდილობს "დაინახოს საზღვრები“, რაც შეუმჩნეველი საგნის გამოფენის ტოლფასია. პატიმრობაში მყოფი და მისი ცოლი. დედა და შვილი. მაგრამ ასევე  სურათები და ხმები, მესაათის გადაადგილებები, მაშინ როცა ის წყვეტის გარეშე  აკეთებს საათებს და მაშინ როცა ის თავის სარედაქციო მაგიდასთანაა:  შეუმჩნველი საზღვრები გამოჰყოფთ მათ. საკუთრებაში არცერთია, თუმცაღა ორივე ნაადრევად   გადაიზიდება განსხვავებულ  ნაგებობებში, ფრენებსა თუ დინებებში,  სადაც  ჩვენ  არ ვიცით თუ რომელი უწევს მეგზურობას ნემსში ძაფის გაყრას და არც იმას თუ სად მიდის ის. მთლიანი საზღვრის მიკროპოლიტიკა უპირისპირდება დიდი ჯგუფების მიკროპოლიტიკებს. საბოლოოდ ჩვენ ვიცით რომ  სადაც საგნები მოიხელთებიან, სურათებსა და ხმებს შორის საზღვრებზე, იქ სურათები გახდებიან  სრულიად მთლიანები, ხოლო  ხმებები- ბოლომდე მკვეთრნი. ეს ისაა რაც გოდარმა  გააკეთა  „ექვსჯერ ორში": შექმნა  აქტიური და შემოქმედებითი ხაზი. გახადა უფრო თვალშისაცემი, ისევე როგორც იზრუნა ტელევიზიის  დახმარებაზე.

 

 

 

[1]  ფელიქს გვატარი- ფრანგი ფსიქოთერაპევტი, ფილოსოფოსი და აქტივისტი.

[2]  დელიოზი სავარაუდოდ გულისხმობს ჟორჟ სეგუის, Confédération générale du travail-ის კომუნისტ ლიდერს, ორგანიზაცია 1968 წელს მემარცხენე რადიკალებმა გააკრიტიკეს, რადგან სეგუიმ ხელი მოაწერა Grenelle შეთანხმებას პრემიერ მინისტრთან (ჟორჟ პომპიდუ), რაც რევულუციის ღალატად იქნა აღქმული.

[3]  დელიოზი გულისხმობს ანრი ვერნეის, სომხეთში დაბადებულ და საფრანგეთში მოღვაწე დრამატურგსა და რეჟისორს, რომელმაც საკმაოდ დიდი კარიერა გაიკეთა.

[4]  სურათების წაკითხვისას ვიგულისხმოთ images  (იმიჯები).

[5]  ანრი ბერგსონი-  ფრანგი ფილოსოფოს–იდეალისტი, ინტუივიზმის წარმომადგენელი. ავტორი თხზულებებისა: „ცნობიერების უშუალო მონაცემები“, „მატერია და მეხსიერება“, „მორალისა და რელიგიის ორი წყარო“, „შემოქმედებითი ევოლუცია“

[6]  L'Institut des hautes études cinématographiques- ფრანგული კინოსკოლა

[7]   ფრანგი პოლიტიკური და სახელმწიფო მოღვაწე, საფრანგეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტი და ანდორის კო-პრინცი 1974-1981წლებში.

 

ამავე რუბრიკაში
  კვირის პოპულარული