ინტერპრეტაციის სამი ტექნიკა - პლუს ბონუსი, ანუ როგორია ქართული სპილო[1]

„მისჯილი მაქვს ვიყო წმინდანი ან მონსტრი - არადა არ შემიძლია ვიყო პირველი და არ მაქვს სურვილი ვიყო მეორე“. რ. ბარტი; „სიყვარულის დისკურსი“

არსებობს ძველი ჩინური თქმულება სამ ბრმა კაცსა და სპილოზე: პირველი ბრმა კაცი სპილოს ფეხზე შეეხება და დაასკვნის: „სპილო ხესავითაა“. მეორე ბრმა კაცი სპილოს კუდზე დაავლებს ხელს და იტყვის: „სპილო გველივითაა“. მესამე ბრმა კაცი სპილოს ეშვებს მოსინჯავს და ამტკიცებს: „სპილო კერამიკაა“. სამივეს თავისი სიმართლე, ცოდნა, ემპირიული გამოცდილება და გულწრფელობა გააჩნია, თუმცა სამივე მათგანი ამ ცოდნის განზოგადებაში ცდება. ისევე, როგორც ჩვენ ვცდებით ჩვენს გარშემო არსებული მოვლენების ინტერპრეტაციისას - წინამდებარე წერილის მიზანიც ამ ცდომილებების ლუსტრაციაა.

„შევეცდები ავხსნა, რატომ აღარ მუშაობენ შეფასების, დაკვირვებისა და გაზომვის ძველი, კარგად ნაცადი მეთოდები და რა არის საჭირო იმისათვის, რომ ასეთი მეთოდები თავიდან დაფუძნდეს“  – წერს გიგი თევზაძე 2002 წელს დაწერილ წიგნში, „საქართველო: ძალაუფლების დაბრუნება“. ვფიქრობთ, 17 წლის შემდეგ კვლავაც დაგვიდგა დრო, რომ ჩვენს გარშემო არსებული მოვლენების შეფასების, დაკვირვებისა და გაზომვის მეთოდები ხელახლა გადავსინჯოთ. გამოვასუფთავოთ ჩვენი ავტოფარეხები: ვნახოთ რა ხელსაწყოებია უვარგისი და რა გვაკლია იმისთვის, რომ მიმდინარე პროცესები გავაანალიზოთ.

პრობლემა ისაა, რომ რაღაც მოვლენები მუდმივად ხდება და დღეს ინტელექტუალურ სამუშაოდ განისაზღვრა არა ამ მოვლენების ახსნა (მით უფრო მათ მართვაში ჩართულობა), მისი მრავალმხრივი განშტოებების, ქსელების, კავშირებისა და რისკების წარმოჩენა, არამედ, მოვლენის გამომწვევი მიზეზის რეტროსპექტული დადგინება - მიზეზშედეგობრიობის ატრიბუცია, ფარმაკოლოგია და ფსევდო-გენეალოგია. ძირითადად ესენია ის გამიჯვნები, რა დროსაც შედეგები და მიზეზები სხვადასხვა კლასიფიკაციაში ხარისხდებიან. აქედან ვიღებთ აპრობირებულ ინტერპრეტაციის ტექნიკებს, რომლებიც ნებისმიერი მოვლენის ამოზრდისთანავე შესაძლებელია დავიყვანოთ [რედუცირდეს] ამ მოვლენის გამომწვევ მიზეზამდე. ისინი თავის თავს წარმოაჩენენ როგორც დამოუკიდებელ ცვლადებს, ფორმდებიან ჩვენი ყოფნის „მე-5 ელემენტებად“, რასთან მიმართებაშიც თითქოს ყველა სხვა ცვლადი ბრუნავს, წარმოებს, იცვლება და მოქმედებაში მოდის.

პრაქტიკულად რაზე გვაქვს საუბარი?

ჩვენი დაკვირვებით, ქვეყანაში რაც არ უნდა მოხდეს, ჩვენს ხელში პრობლემების ამხსნელი სამი „რედიმეიდ“ ინტერპრეტაციის ტექნიკაა:

1. ეკონომიკური - ტრაგედიები ხდება, რადგან გვაქვს სოციალური უთანასწორობა და ეკონომიკური ჩაგვრა.
2. კულტურული - ტრაგედიები ხდება, რადგან სახეზეა კულტურული განსხვავებები, განათლების სხვადასხვა დონე და ცოდნის სხივისთვის შეუღწევადი სიბნელეები.
3. ისტორიული - ტრაგედიები ხდება, რადგან ეს ჩვენი მსოფლიო რუკაზე მოსაზღვრული ტერიტორიის ბედისწერაა: რუსეთი და საბჭოთა წარსული მოვლენების სხვაგვარად განვითარების საშუალებას არ იძლევა.

ფუკო თავის ფილოსოფიის ქვაკუთხედად ფოკუსის პრობლემატიზაციას მიიჩნევდა; ეს ნიშნავს, რომ ის თუ რაზე გვაქვს მზერა შეჩერებული, როგორია ჩვენი ფოკუსი და როგორ ჩანს მოვლენები ამ ფოკუსში, კრიტიკული განხილვის ღირსია. კერძოდ, ის რაც ფაქტობრივად მოჩანს აუცილებელია კითხვის ნიშნის ქვეშ დავაყენოთ. ეს სამი ამხსნელი ხელსაწყო სწორედაც რომ სამი ფოკუსია, საიდანაც ყველა მოვლენა რასაც ჩვენს ქვეყანაში შევხვდებით, გარკვეული პერსპექტივით მოჩანს - თითქოს ჩვენი სამყარო ამ ინტერპრეტაციის ტექნიკებით საბოლოოდ იხსნებოდეს. რეალურად ისინი შეიძლება ერთმანეთს წაეჩხუბონ, შეეზარდონ, ერთმანეთი გადაფარონ, მაგრამ არავითარ შემთხვევაში არ აღიარებენ, რომ მოვლენები ამ სამი პარადიგმის მიღმაც შეიძლება განხორციელდეს. ერთადერთი გამონაკლისი მე-4 ინტერპრეტაციის ტექნიკაა, რომელიც საკითხს შედარებით ფართოდ ხედავს და რომელზეც, ბონუსად ქვემოთ მოგახსენებთ.

საქმე ისაა, რომ ეს ამხსნელი ტექნოლოგიები მოძველებულია და გამუდმებით გადასინჯვას მოითხოვენ.

#1 - ეკონომიკური ინტერპრეტაციის ტექნიკა: სპილო ექსპლუატირებულია

“შენ იქ გიყვარვარ, სადაც არ ვარსებობ“.

რ. ბარტი; „სიყვარულის დისკურსი“

პირველ ხელსაწყოს ყველაზე მოქნილად მემარცხენეები იყენებენ. ამ მზერის წერტილისთვის ყველაფერი ცხადია. ქალაქს ნეოლიბერალური სიზმრებით სძინავს - თითქოს მოქცეულია პრო-დასავლურ ზმანებაში. ეკონომიკური უთანასწორობა შობს ზიზღს, შობს ყოველივე მზაკვარს - ისაა თავი და თავი ჩვენი უბედურებისა.

ცხადია, აღნიშნულ ინტერპრეტაციის ტექნიკას თავისი დისკურსული ცოდნები, ჭეშმარიტებები, ეთიკა და სიცხადე გააჩნია. ჩვეულებრივად შეიძლება იცხოვრო, გიყვარდეს, იმეგობრო და მოკვდე ამ დისკურსში.

ერთადერთი რისიც ამ ხელსაწყოს არაფერი გაეგება, ეს პოლიტიკური სუბიექტია. „დაკარგული პროლეტარების ძიებაში“ იპარება წლები. აჩრდილებით სავსე ოთახში ხელის ფათური კი მეტაფიზიკაა - თანაც საშიში. ამ პარადიგმიდან შესაძლებელია, ნეო-ფაშისტი დააინტერპრეტირო როგორც დაჩაგრული და შეცდენილი პროლეტარი: თითქოს, ერთადერთი პრობლემა მათი მოზიდვა, გადმობირება, მათი უკმაყოფილების სწორ კალაპოტში წარმართვაა. მსგავსი ინტერპრეტაცია მემარცხენე „Common Sense”-სთვის აბსოლუტურად დამაკმაყოფილებელია, რადგან საკითხს მართლაც გასაგებ პარადიგმაში აქცევს და გაურკვევლობას გადაფარავს. თუმცა, მსგავსი გადაფარვა ასევე ფარავს სხვადასხვა მნიშვნელოვან ფაქტორებს: ნაციონალიზმის თანამედროვე და კომპლექსურ დინამიკას, რუსეთის ნეგატიურ გავლენებს, ურბანული ტომების დისკურსს (ე.წ. თემურობას), საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების როლს, მასკულინობის ფორმებს და სხვა ისეთ ცვლადებს, რომელიც ნეო-ფაშიზმის გასაგებად და მასთან შესახვედრად აუცილებელია.

ამ დისკურსისთვის ნეოლიბერალიზმი პანთეისტური ღმერთივითაა: თითქოს, ყველაფერი შეიძლება აიხსნას ნეოლიბერალიზმის მაგიური ჯოხით. მაგრამ რას მალავს ნეოლიბერალიზმი თავის თავში? შესაძლებელია თუ არა მისი ჩაშლა და ნახვა თუ რა ცვლადებისგან შედგება ის ქსელი, რასაც მემარცხენეები „ნეოლიბერალიზმად“ მოიხსენიებენ? საქმე ისაა, რომ თუ ფარმაკონად მხოლოდ ნეოლიბერალიზმის კრიტიკას განვსაზღვრავთ, ჩვენ აქ და ამჟამად ფატალისტურ პოზიციაში აღმოვჩნდებით. მაგალითად, თუ ქართველი ნეო-ფაშისტი ტოტალურად გლობალური ნეოლიბერალიზმის პირმშოა, მაშინ ხვალისთვის თითქმის არც არაფერი შეგვიძლია გავაკეთოთ რათა მას დავუპირისპირდეთ. მაგრამ, თუ ვნახავთ რა საკომუნიკაციო ქსელებით, რა განათლების სტრატეგიით, რა ფინანსებით, რა ესთეტიკით, რა ჰიბრიდული ფორმებით საზრდოობს ე.წ. ნეო-ფაშისტი, მაშინ შესაძლებლობა გვეძლევა, რომ ამ პრობლემით გამოწვეული ზიანი შევამციროთ.

ამ ყველაფერს ემატება ჩვენი ქვეყნის შესაძლებლობებისა და პოტენციალის აბსოლუტური ნიველირება, გაუქმება. ლოკალური მოცემულობები, როგორც ობიექტური ცვლადები, ანალიზიდან მთლიანად განდევნილია - რასაც მემარცხენე დისკურსის მაგია შეიძლება დავარქვათ. რა შეიძლება იყოს ამის ცხადი დადასტურება, თუ არა - მემარცხენეების სიმპათიები მადუროს მიმართ? იმ რეჟიმის მიმართ, რომელიც რუსეთიდან ფინანსდება, ლათინო ამერიკის ქვეყნებში რუსეთის პოლიტიკის გამტარებლად მოიაზრებ(ოდ)ა, რომელმაც, ჩვენი ოკუპირებული ტერიტორიები აღიარა და „დამოუკიდებლად“ გამოცხადებული დე-ფაქტო რეჟიმების ე.წ. ლიდერები ხელგაშლილმა მიიღო. სადაა მადუროს მხარდაჭერაში ლოკალური კონტექსტი? როგორია იმ ქართველი მემარცხენის გლობუსი, რომელსაც ჰგონია, რომ „აქედან“ ვენესუელაში „ამერიკულ იმპერიალიზმს“ ებრძვის?

თანამედროვე პოლიტიკურ თეორიებში თითქმის ერთხმად თანხმდებიან, რომ სახელმწიფოს ძალაუფლება გლობალიზაციის პირობებში მკვეთრად დასუსტებულია. ის არეალი, სადაც სახელმწიფო ძალაუფლება უნდა განხორციელდეს დავიწროებულია და დამოკიდებულია ისეთ ინტერნაციონალურ ნაკადებზე, როგორებიცაა: საერთაშორისო კორპორაციები, გლობალური პოლიტიკა, გლობალური ვაჭრობა, საკომუნიკაციო ტექნოლოგიები, წარმოება/მოხმარება, კლიმატი, ტრეფიკინგი, კიბერუსაფრთხოება, ტერორიზმი და მრავალი სხვა ისეთი დისკურსი, რომელიც სუვერენულ სახელმწიფოებს ღონე მიხდილს ტოვებს. ცალკე აღებული სახელმწიფოები, მათ შორის გლობუსის მთავარი მოთამაშეებიც კი, იძულებულები არიან საკუთარი გადაწყვეტილებები ამ საერთაშორისო ნაკადებს დაუქვემდებარონ. ჩვენ შორს ვართ იმ აზრისგან, რომ ეს სახელმწიფოს გაქრობას ნიშნავს. ცხადია, სახელმწიფოებს კვლავაც რჩებათ მოქმედების არეალი და მათ გადაწყვეტილებებზე მნიშვნელოვნადაა დამოკიდებული მოქალაქეების ბედიც. თუმცა, როგორია ჩვენი სახელმწიფოს სუვერენული ძალაუფლება? რა არის შესაძლებელი იმ გეოპოლიტიკურ წერტილში სადაც ჩვენ ვიმყოფებით? ინტერპრეტაციის ეკონომიკურ ტექნიკას ეს ნაკლებად ადარდებს.

თუ კარგად დავაკვირდებით, იმასაც დავინახავთ, რომ ეკონომიკური ინტერპრეტაციის ტექნიკა [ან, ამ ტექნიკის გამომყენებელთა დიდი ნაწილი] ეკონომიკიდანაც კი არ საზრდოობს; მისი ბაზისი “საწარმოო ურთიერთობების” ნაცვლად ის იდეებია, რომელიც მემკვიდრეობით ერგოთ. ამით ისინი რადიკალურად რომანტიზებული წარსულით ისტორიულ ინტერპრეტაციასაც ებმიან: პირველი ტექნიკა მესამეს ეზრდება და გადაფარავს, მაგრამ უარყოფს და ცდილობს გადაფარვას გაემიჯნოს, ისტორია კი საკუთარი ენობრივი ქსელით მონიშნოს და ახალ ცნებად დაადგინოს. პასუხები სადღაც თაროზეა, იქნებ მარქსში, იქნებ ნეო-მარქსისტებში, ან სადმე სხვაგან. ხოლო, ის თუ რა იდეების განხორციელების საშუალება აქვს ქვეყანას, რა მასშტაბისაა ჩვენი მოქმედების არეალი, რამდენს იწონის ჩვენი ძალაუფლება, ანალიზიდან გათიშულია. ამგვარად, ვიღებთ იდათა სამყაროდან გადმოსულ დისფუნქციურ მოდელებს, არარელევანტურ აზროვნების სქემებს, მემარცხენე ტელეოლოგიას: ამიტომაცაა, რომ გამრავლებული უკმაყოფილება სრულიად აბსტრაქტულ და დისფუნქციურ ლოზუნგებში არტიკულირდება: „სისტემა უნდა დაინგრეს“, „ძალაუფლება ხალხს“ ან „ქარხანა მუშებს“. სინამდვილეში, რადიკალიზმი შესაძლებლობების ზღვარზე ბრძოლაა და არა სურვილების აქსელერაცია - ვნების რადიკალიზაცია[2].

მატერიალისტებმა ურთულესი კომბინაციები შეასრულეს, რა დროსაც თავად მატერიალიზმი თავისი ისტორიულობით, იდეალიზმის ყუთში მოათავსეს. ზედაპირული დაძაბულობების მიღმა მატერიალიზმისა და იდიალიზმის საეჭვო კოჰაბიტაცია, ჯერ კიდევ ალთუსერმა შეამჩნია; ნაშრომში: „მოულოდნელი შეხვედრის ფილოსოფია“ ალთუსერი ეცადა, მარქსი ჰეგელისა და ფოიერბახის იდეალიზმისგან დაეწმინდა - კონკრეტულად კი ცდილობდა მარქსიზმი ტელეოლოგიისგან გაეთავისუფლებინა და დროის ისარი ახლებურად მოემართა. ალთუსერის ეს მიგნება დასაფასებელია, თუმცა მისი პროექტი აშკარად ჩავარდა, რადგან მემარცხენე დისკურსი იდეალიზმთან ისე ახლოს არასდროს ყოფილა, როგორც ცივი ომის შემდგომ პერიოდში.

მატერია ყოველთვის კონტექსტუალურია, თავისი [ისტორიული] ლიმიტებითა და ფორმით. ხოლო როგორც კი მის ცვლადებს განვაზოგადებთ, აბსტრაქციაში განვიხილავთ, ანუ, ალთუსერის ენით რომ ვთქვათ, როგორც კი მემარცხენეები „ჰეგელთან ფლირტს“ გააჩაღებენ, მაშინ მაგალითად იგივე „მუშა“ მთელი თავისი საწარმოო საშუალებებით, სხეულით, მატერიით, კაპიტალით, იდეათა სამყაროში გადაინაცვლებს - ის აღარ მიუთითებს მუშაზე აქ და ამ კონტექსტში, ის მხოლოდ „მუშის“ ყოვლისმომცველ, გლობალურ ხატს ირეკლავს. აი ისე, როგორც ნეო-ფაშისტმა თითქოს პროლეტარი აირეკლა. ან ისე, როგორც ვენესუელას ტრაგედია, თითქოს მხოლოდ ამერიკულ იმპერიალიზმს ირეკლავს - თითქოს ისევ მონოცენტრული გლობუსი გვქონდეს და ჩინეთი, რუსეთი და სხვა მოთამაშეები მეორეხარისხოვანები იყვნენ.

„უფრო ადვილია წარმოიდგინო სამყაროს დასასრული, ვიდრე კაპიტალიზმის“ - ჯეიმსონის ეს სიტყვები მწვავე დებატების საგანი ხშირად გამხდარა, თუმცა ქართული მოცემულობისთვის ის მთელი სისავსით ინარჩუნებს სიცხადეს. ჩვენს შემთხვევაში ამის მიზეზი ისაა, რომ არც შიდა სამზარეულო და არც გეოპოლიტიკური ლანდშაფტი ჯერჯერობით კაპიტალიზმიდან მკვეთრად გადახვევის საშუალებას არ გვაძლევს. არ არსებობს ქმედითი საერთაშორისო ნაკადი, რომელთანაც მემარცხენე ალიანსი შედგება. არ არსებობს შიდა რესურსები, რომლებიც ამ დანაკლისს შეავსებენ. ჩვენი მემარცხენე დისკურსი კი, დონ კიხოტის შემართებით კაპიტალიზმის ქარის წისქვილებს უკომპრომისოდ ებრძვის. როგორც ჩანს, ეს დამოკიდებულება მხოლოდ მატერიალიზმისა და იდეალიზმის ფარული ფლირტის, მათი ქიმიური რეაქციის შემდეგ შეიძლება გაჩენილიყო.

ძველი იდეალების მიმართ ერთგულება, რომელიც როგორც ვთქვით, იდეალიზმს სახიფათოდ მიუახლოვდა, მემარცხენე უბრანულ ტომებს აწარმოებს, რომლებსაც მორალური უპირატესობის განცდა, უპრეცენდენტო ჭეშმარიტების შეგრძნება, მემარცხენე შარმი და თავისი მომნუსხველი ესთეტიკაც დაჰყვებათ. თუმცა, სწორედ ეს ძველის მიმართ ლტოლვა და სურვილების რადიკალიზაციაა მიზეზი, რის გამოც ის მოქმედების პოზიტიურ შესაძლებლობას კარგავს - შედეგად კი, მემარცხენეს ქართულ პოლიტიკაში მონაწილეობის შესაძლებლობას კიდევ უფრო უმცირებს.

ის „მემარცხენე პროექტები“, რომლებიც ქვეყანაში ხორციელდება, შეიძლება სინამდვილეში სულაც არაა მემარცხენე. ზოგჯერ ისინი ერთპიროვნული მმართველობის შედეგია, სადაც მმართველის მორალმა შესაძლოა მემარცხენე სოციალურ პროგრამებში გაჟონოს - ე. წ. „სოციალური სახელმწიფოს“ იდეები მემარჯვენე მმართველობაში დანერგოს. თუმცა შეიძლება, მორალის ნაცვლად ლობისტების ანალიზი და დიდი მონაცემები იყოს ამის მაპროვოცირებელი. უფრო ხშირად კი, კაპიტალიზმის [ბაზრის] სხვადასხვა ფაზებთან გვაქვს საქმე (იხილეთ ჩვენი წერილი: „ქართული კაპიტალიზმის ჰიბრიდები“).

#2 - კულტურული ინტერპრეტაციის ტექნიკა: სპილო გაუნათლებელია

“ღამე - ესაა ყველაფერი რაც შეყვარებულში სიბნელის მეტაფორას აღვიძებს - იქნება ეს ემოციური, ინტელექტუალური თუ ეგზისტენციალური ღამე.

... განა რა არის შეყვარებულზე უფრო სულელი“

რ. ბარტი; „სიყვარულის დისკურსი“

ყველაფერი რომ ჩვენი გაუნათლებლობიდან მოდის, ცნობილი კლიშეა და უკვე სტიგმაც. მაგრამ მისი გათანამედროვეებული ვარიანტი მოსახლეობის პროგრესულებად და ბნელებად დაყოფაა. აქ მეორე ინტერპრეტაციის ტექნიკა წარმატებით გადაფარავს, ეზრდება, ან ხშირად სრულიად გამორიცხავს პირველს: რეტროსპექტულად საკმარისია ნეო-ფაშისტის მაგალითი განვიხილოთ. მეორე ტექნიკა, მას გაუნათლებელ ინდივიდად მონათლავს და პროგრესული, „ფერადი“ ახალგაზრდისგან მოშორებით ათავსებს. ამ ტექნიკის წყალობით იბადება დისკურსი, რომელიც დაყოფილთა შორის ჩატეხილ ხიდს მაღალ მატერიებზე, კულტურასა და განათლებაზე გაიყვანს. მსგავსი ინტერპრეტაციის ტექნიკა სუბიექტის რეალიზაციისთვის შესაძლებელ გამოსავალს, ცნობიერების ამაღლებაში, გადამზადებაში, ტრენინგებსა და უკეთეს განათლების სისტემაში ხედავს.

ამ შემთხვევაშიც საქმე გვაქვს კარგად შეიარაღებულ ინტერპრეტაციის ტექნიკასთან. მოქნილ მექანიზმთან, რომელიც სამყაროს თავის პრიზმაში გარდატეხს, ოთახს ალაგებს, საგნებს თავის ადგილს უჩენს, მოიძიებს გრანტებს, ქმნის აკადემიურ თანამდებობებს და საბოლოოდ ამ ყველაფერს, როგორც ტოტალურ ემანსიპაციას ისე ასაღებს. ეს მოხუცი განმანათლებლობის ჩრდილია - მისი დიალექტიკა.

მიუხედავად ღირსებებისა, ისტორია უჩვენებს, რომ აღნიშნული დამოუკიდებელ ცვლადად არ გამოდგება. კულტურული კაპიტალი, განათლება და ჩვენი ცოდნები, ბევრ სხვა ფაქტორზეა დამოკიდებული. ცხადია არსებული უთანასწორობის ჩახლართული ჯაჭვი ხშირად კულტურულ უთანასწორობაზე და განათლებაზეც გადის, თუმცა, მისი „დამოუკიდებლობა“ დიდი კითხვის ნიშნის ქვეშაა.

#3 - ისტორიული ინტერპრეტაციის ტექნიკა: სპილო ჰომოსოვიეტიკუსია

„ისტორია რეპრესიულია. ისტორია გვიკრძალავს, რომ დროის მდინარებიდან ამოვხტეთ. წარსულიდან მხოლოდ ნანგრევებს, მონუმენტებს, კიჩს ვთანხმდებით - იმას,­­­­­ რაც სახალისოა. ჩვენ ვრედუცირებთ წარსულს მის ხელწერასთან, არც მეტი არც ნაკლები.“

რ. ბარტი; „სიყვარულის დისკურსი“

ისტორიული, ან ისტორიულ-გეოპოლიტიკური ინტერპრეტაციის ტექნიკით აღჭურვილ გონებას ხელიდან ვერაფერი დაუსხლტება. გეოდეტერმინისტმა იცის, რომ ჩვენი პრობლემები ან საბჭოთა წარსულის ინერციით იმართება, ან რუსულ რბილ ძალასთან გვაქვს საქმე. დიქოტომია რომელსაც აღნიშნული ინტერპრეტაციის ტექნიკა გვთავაზობს, რუსეთუმეებად და პრო-ევროპელებად იშლება. აქ იგმობა პირველი ინტერპრეტაციის შემუშავებული „ისტორიის ცნება“, რომელიც გამუდმებით ცდილობს მარქსისა და ენგელსის მიერ მატერიალიზმის ბილიკებზე დადგენილ ისტორიის განსაზღვრებას მიჰყვეს. მესამე ტექნიკა, ისტორიას უფრო ფართო დამოუკიდებლობას ანიჭებს, უპირისპირდება კონკრეტულობის ცნებას (მაგ. ისტორიის კლასობრივი ბრძოლის პარადიგმით გაგებას) და თავისი ენობრივი ქსელებით, მის მუდმივად განახლებად, დისკურსულად დამოუკიდებელ დადგენილებაზე გამალებით მუშაობს. მსგავსი „დამოუკიდებლობის ფაქტორის“ სუსტი ნიუანსები შესანიშნავად უჩვენა პიტერ ბერკმა, ნაშრომში - „ისტორია და სოციალური თეორია“.

ამ შემთხვევაშიც, ისტორიული ინტერპრეტაციის ტექნიკა თითქოს სრულყოფილია: მას მოქნილად შეუძლია შეამჩნიოს საბჭოთა არქეტიპები ბრჭყვიალა საქართველოში. ცხადია, აწმყო ისტორიულ წარსულს ყოველთვის ირეკლავს. ხოლო, თუ ისტორიით ვუყურებთ აწმყოს, მაშინ ის ლოგიკურად მისი ნაყოფია: საბჭოეთის შვილი, ანუ პოსტ-საბჭოთა მოცემულობა. აქაც გადაფარვებთან გვაქვს საქმე, მესამე ტექნიკა ცდილობს პირველი გააუქმოს და საკუთარ წიაღში მოაქციოს.

ისტორიული ტექნიკის დამოუკიდებელ ცვლადად გატანა და მუდმივად მასზე აპელირება აცოცხლებს მას როგორც აღნიშნულს. აქ ძალადობს აღმნიშვნელი, ეს შესანიშნავად ესმოდა დერიდას, როდესაც ამბობდა, რომ „აღმნიშვნელი თავისი არსებობით ასულდგმულებს აღნიშნულს“.

საბჭოთა წარსული ტრავმაა, რომელსაც პანიკურად ვაახლებთ და შეხორცების, გამოცდილებაში გადამუშავების შესაძლებლობას არა და არ ვაძლევთ. ცხადია საბჭოთა წარსულის პატერნები გამუდმებით მეორდება და როდესაც დღევანდელობა ემსგავსება გუშინდელს, ინტერპრეტაციის ტექნიკა პანიკურ სიგნალებს გვიგზავნის. თუმცა, რა მასშტაბებზე შეიძლება განვავრცოთ ეს მსგავსება? როგორ შევამჩნიოთ წყვეტა გუშინდელსა და დღევანდელს შორის? რა არის ის რაც არაა პოსტ-საბჭოთა? სწორედ ეს წყვეტებია, რომელიც ჩვენი ინტერესის ძირითადი საგანია და რომელსაც, ვფიქრობთ, ინტერპრეტაციის აღნიშნული ტექნიკები ისევ ძველ პატერნებში გვიმალავენ.

ვიკვილიოთ საბჭოთა კავშირი უნივერსიტეტებში და შევისწავლოთ საბჭოთა გაკვეთილები, მაგრამ პოსტსაბჭოთა მოუმწიფებელ ნაყოფად რომ არ დავრჩეთ, უნდა გამოვიდეთ მისი ლანდიდან. ამ ორგანული გამოცდილების მიმართ აუცილებელია შევინარჩუნოთ კრიტიკული დისტანცია, მეთოდოლოგიურად გავიტანოთ ჩვენი სუბიექტის გარეთ, როგორც დაკვირვების ობიექტი. ანუ დავუდგინოთ მას საზღვარები, მოვნახოთ რა მასშტაბებზე შეიძლება ჰქონდეს მას პრეტენზია და რაც მთავარია, დავადგინოთ სად იწყება არა [პოსტ-]საბჭოთა? რომელი ქალაქები, დისკურსები, ტექნოლოგიები, მიდგომები, გართობისა და გამრავლების პრაქტიკებია, რასაც საბჭოთას ვეღარ მივაკუთვნებთ, რაც არც პოსტ-საბჭოთაა (და იქნებ, არც დასავლეთის მიბაძვა), არამედ, უნიკალურია თავის სიახლეში, ფორმაში და მართვაში? გატექნოლოგიურებული და პოზიტიურია?[3]

ცხადია, ეს მეთოდოლოგიური ოპერაციაა და თავისი ლიმიტები ექნება, თუმცა დასაწყისისთვის, ერთადერთი პრაქტიკული მეთოდი ჩვენს უახლეს წარსულში დაბადებული არასაბჭოთა ან პოსტ-საბჭოთა - ლოკალური ფენომენების ტექნოლოგიურად შესწავლაა. ახალი შესაძლებლობების, ახალი ნაკადების ძიება.

როგორც ვხედავთ, სამივე ინტერპრეტაციის ტექნიკა სხვადასხვა ნიშანთა ქსელებითა და კონცეპტ-პერსონაჟებით საკუთარ თავებს საკუთარი წესებითა და განსაზღვრებებით მხოლოდ იმეორებენ, ან ერთმანეთს ირეკლავენ; მათ პრაქტიკებს შორის განსხვავება ძნელი შესამჩნევია, ისევე როგორც მსგავსება. ჩნდება ილუზია, რომ ერთი სარკის ეს სხვადასხვა ნამსხვრევი დამოუკიდებლად, სრულად და ტოტალურად ასახავს დანაწილებული მთელის ანარეკლებს - ერთი ისტორიის განსხვავებული წესებით წაკითხვა (კლასობრივი, კულტურული თუ პროგრესული) მხოლოდ პარალელურ ისტორიებს აწარმოებს.

ბონუსი - ფემინისტური ინტერპრეტაციის ტექნიკა: სპილო ჰომოფობი კაცია

“თუ შეყვარებული ახერხებს, რომ უყვარდეს, ეს ხდება იქამდე, სანამ ის აფემინურებს საკუთარ თავს… კაცი იმიტომ კი არაა ფემინური რომ ის გაუკუღმართებულია, არამედ იმიტომ, რომ ის შეყვარებულია.“

რ. ბარტი; „სიყვარულის დისკურსი”

ბონუს ინტეპრეტაციის ტექნიკა ხანდახან ამბავზე მონიპოლიასაც აცხადებს და ცდილობს საკუთარი ხელსაწყოებით გადაჭრას პრობლემა. თუმცა, აღნიშნული ინტერპრეტაციის ტექნიკა დამოუკიდებლად იშვიათად გვხვდება და როგორც წესი, პირველ სამ ინტერპრეტაციას ბონუსად შეეზრდება ხოლმე. ეს გენდერული ანალიზია, ან ფემინისტური კრიტიკა. ის სიმბიოზადაა შეზრდილი ზემოთაღწერილ ინტერპრეტაციის ტექნიკებთან. ასე მაგალითად, შესაძლოა ქალები ეკონომიკურად უფრო იჩაგრებიან, ან ქალებს განათლებაზე ნაკლები ხელმისაწვდომობა აქვთ, ანდა რუსული (მასკულინური) პროპაგანდა ისე არავის ურტყამს, როგორც ქალებს და ა.შ.

პრინციპში, აღნიშნული ინტერპრეტაციის ტექნიკა ყველაზე ეფექტურია და მისი ბონუსად დასახელება, მხოლოდ მის განახლებად ხასიათზე მიუთითებს და არავითარ შემთხვევაში არაა კნინობითი. პირიქით, მისი მოქნილი სტრუქტურა და სხვადასხვა ინტერპრეტაციის ტექნიკებში შეღწევადობა მისი ძალაუფლებაა.

შეიძლება ითქვას, რომ ის გამარჯვებული დისკურსია, იმდენად, რამდენადაც ის გარდაუვალია, ყველა პოზიტიურ პროექტში ნაგულისხმებია და საკუთარ კვალს აუცილებლად დატოვებს. ამიტომაც, საჭიროა მისი სწრაფი ინტეგრაცია მმართველობაში. ის დღეს პოზიტიური ბრძოლის იარაღია - ლოკალური ივენთების აქსელერატორი. შეგვიძლია ჩავთვალოთ, რომ ბონუს-ინტერპრეტაციის ეს ტექნიკა სწორედაც რომ, ინტეპრეტაციის ახალი იარაღია და შესაბამისად, ძველი ტექნიკების განახლების ერთ-ერთი საშუალებაც;  სადაც შეგვიძლია ძველი ფორმების განახლების დასაწყისიც დავინახოთ. სწორედ ისაა ბოლო დროს არსებული, წარმოქმნილი და წარმოებული ტექნიკებიდან ყველაზე ტექნოლოგიური ინტერპრეტაციის ტექნიკა; და ეს იმიტომ, რომ ამ დისკურსმა ლოკალური მასშტაბებით იმუშავა[4]. ცხადია განზოგადდა, თავისთავში დაპირისპირებული ფლანგები წარმოქმნა, იდენტობის პოლიტიკაში ჩაკეტილი ფსევდო-ფემინიზმის განშტოებებიც დაბადა და ძველმა ინტეპრეტაციის ტექნიკებმაც ნაწილობრივ მიითვისეს, მაგრამ მისი მოქნილი ინტელექტუალური საწყისითა და შესაბამისი მედიუმების წყალობით [მაგ: არასამთავრობო პროექტები, ახალი საკანონმდებლო ჩარჩოები, კლუბები, ბარები, ინსტიტუტები, საგანმანათლებლო სივრცეები] მაგალითად დღეს, ქვეყნის ისტორიაში პირველად, სქესს და გენდერს პრაქტიკაში ვასხვავებთ. რა თქმა უნდა, პრობლემა ამით არ ამოიწურება, თუმცა ეს ინტერპრეტაციის ტექნიკის ქმედითუნარიანობასა და აქტუალურობაზე მიუთითებს[5].

ცხადია, ეს ჯერ მხოლოდ მინიმუმია. წინ კუს ნაბიჯებით მივიწევთ. პოზიტიური ცვლადების ხელის შემშლელი ფაქტორები, პოლიტიკური აპარატებიდან თუ შეუთანხმებელი საზოგადოებიდან პირდაპირპროპორციულად მრავლდენბიან.  უამრავი ივენთი და ტექნოლოგია გვჭირდება, რომ გარდავტყდეთ და თანამედროვეობის ის დისკურსები, რომლებიც ქალაქში ძლიერდება რეგიონებშიც გავიტანოთ. ანუ, შევქმნათ მომავლის პოზიტიური იმიჯი. არა ლოზუნგი ან კომუნისტური უტოპია, არამედ, პატარ-პატარა პროექტები - სადაც მოქალაქემ თავი უნდა მოიაზროს, რაც მისი რეალობიდან შეიძლება ამოიზარდოს, გეოპოლიტიკამ საშუალება მისცეს, ლოკალურმა პოლიტიკამ დანერგოს, სამოქალაქო სექტორმა (საზოგადოებამ) კი აკონტროლოს. მსგავსი პრაქტიკების გარეშე სახელმწიფო საფრთხეშია. მხოლოდ ტრადიციულ-ნაციონალისტური იდენტობის სტიმულირება, ოკუპირებული ტერიტორიებითა და რელიგიით; ან ფსევდო-ინტელექტუალური და ჩაკეტილი, თითქოს ცალკე და ამაღლებულად მდგარი ინტერპრეტაციის ტექნიკები თანამედროვეობის გამოწვევებს ვერ გაუმკლავდებიან.

სამწუხაროდ, ტელევიზია - ის მექანიზმი, რომელიც ნარატივების მთავარ გამტარად, მთავარ კონსტრუქტორად რჩება, დღეს საშინლად მძიმე მდგომარეობაშია: მათ აუდიტორია ინფანტილურ შავ ხვრელად აქციეს. ეს სწორედ ის აუდიტორიაა, რომელსაც ყოველი არჩევნების წინ პარტიული მედია თუ პოლიტიკური ისტებლიშმენტი შეურაცხმყოფელი იმიჯებით, შეურაცხმყოფელი პროპაგანდით ბომბავს; მშვიდობის დროს კი, მოსყიდული და უხარისხო „სასიყვარულო ისტორიებით“ დარდს უქარვებს - მაყურებლებს სწორედ ისე ექცევიან, როგორც ჩარეცხილებს.

ჩვენ დღეს არ გვაქვს ტელევიზია, ჩვენ გვაქვს რამდენიმე კარგად აღჭურვილი პარტიული რუპორი. ეს ასეთი აშკარა არასდროს ყოფილა. დამთავრა მედიის ობიექტურობის სიმულაცია - ამაზე თავსაც აღარავინ იწუხებს[6]. ეს დამატებითი პრობლემაა და არ იქნებოდა პრობლემა, მედია გარემო მხოლოდ პარტიულ ფუფუნებას რომ არ წარმოადგენდეს და ქმედითი მედია-პლურალიზმი გაგვაჩნდეს. ამ პარტიულ რიტორიკას ვერც სოციალური ქსელები გაექცნენ -  ტრადიციული მედია იმდენად გამოცდილი აღმოჩნდა, რომ ახალი მედიუმის კედლებზეც შეუფერხებლად მოძრაობს: თუ კარგად დააკვირდებით, ფეისბუქის კონტენტი, მისი თემატიკა, მისი შინაარსიც კი, მეტწილად სატელევიზიო ან საგაზეთო კონტენტიდან საზრდოობს[7].

როგორც ტოპოგრაფიულ რუკაზე (Offline), ასევე ჰიპერრეალურ სივრცეებში (Online), მხოლოდ ერთმანეთისგან იზოლირებული სამსჯელო ოთახებია შექმნილი, სადაც აზრი იკეტება და კვლავწარმოებს. ეს ერთ-ერთი მთავარი მიზეზია იმ ფენომენოლოგიური დაშორებების, რომლებიც სხვადასხვა ურბანული ტომების დისკურსებს დღეს გააჩნიათ. ამჯერად, ჩვენი ურბანული ტომები ფეისბუქის „სამსჯელო ოთახებში“, ღია და დახურულ ჯგუფებში, ერთგვაროვან სამეგობრო FB ბადეებში, სოციალური ქსელის წინასწარ დეტერმინირებულ ინტერფეისებსა და მის ინტერკოდურ კომბინაციებში არიან შეკეტილები.

„ინტერრეგნუმი“ - იმპერატორი მკვდარია

„თუ ვინმე მკითხავს, როგორ მიდის ჩემი და X-ის ურთიერთობა, მე უნდა ვუპასუხო: ახლა ვცდილობ გამოვიკვლიო ჩვენი ლიმიტები“.

რ. ბარტი; „სიყვარულის დისკურსი“.

ინტერრეგნუმი ძველი რომაული სამართლის ცნებაა, რომელიც ყოფილი იმპერატორის გარდაცვალებიდან ახალი იმპერატორის ინაუგურაციამდე არსებულ წყვეტას აღნიშნავდა. შემდგომში გრამში ცდილობს აღნიშნული კონცეპტი ახალი მნიშვნელობით დატვირთოს და მას სოციო-პოლიტიკური კრიზისის აღმნიშვნელად იყენებს. როგორც გრამში წერს, ესაა დრო, როდესაც „ძველი მკვდარია და ახალი ჯერ ვერ იბადება: ინტერრეგნუმის დროს, სხვადასხვა პათოლოგიები იჩენენ თავს“. მოგვიანებით, ბაუმანმა ე.წ. „თხევადი მოდერნულობის“ დასახასიათებლად კვლავაც გამოიყენა ინტერრეგნუმის ცნება, რითიც პოლიტიკისა და ძალაუფლების დაშორება - ზემოთ ნახსენები სუვერენული სახელმწიფოების დასუსტება აღნიშნა.

წინამდებარე სტატიაში, ინტერრეგნუმს ჩვენი ლოკალური ინტელექტუალური დისკურსის კრიზისის აღსანიშნად გამოვიყენებთ - ქართული ინტერრეგნუმი არის გახლეჩა თეორიასა და პრაქტიკებს შორის; ესაა დრო, სადაც ძველი ინტერპრეტაციის ტექნიკები აღარ მუშაობენ, ახალები კი ჯერ ვერ იბადებიან. ამ გაურკვევლობაში თავს იჩენენ „პათოლოგიებიც“ - თავდაცვითი და ინსტინქტური სვლები წარსულისკენ: მკვდარი თეორიების გაცოცხლება, მკვდარი ინტერპრეტაციის ტექნიკების რეაბილიტაციის მცდელობები, მელანქოლიური სურვილები, რათა იქნებ რამენაირად სიცხადე დაგვიბრუნდეს - გაურკვევლობა დაიწმინდოს. თუმცა, ისევე როგორც მკვდარ ცხენს მათრახის რტყმით ვერ გავაჭენებთ, ვერც თეორიულ ინტერრეგნუმს გადავლახავთ ძველი ინტერპრეტაციის ტექნიკების მუდმივი სტიმულირებით.

სამივე ინტერპრეტაციის ტექნიკა, იმ ფორმით რა ფორმითაც ისინი ჩვენთან არსებობენ - მკვდარია; და თუ ცოცხლობენ, მათი ეს მოჩვენებითი სიცოცხლე, მხოლოდ აკადემიური აზრის მუზეუმის კონფორმულობის ბრალეულობაა, სადაც მხოლოდ მკვდარი იმპერატორების დიდება კვლავწარმოებს. უნივერსიტეტებში სტუდენტები ერთგვარ ფანტასტიკური ჟანრის ფილმებს უყურებენ, სადაც ძველი ინტერპრეტაციები ერთმანეთთან გაჯიბრებითა და ფსევდო-დაპირისპირებებით ერთმანეთს აცოცხლებენ. აკადემიის შამანები აწარმოებენ რადიკალურ ხედვის ჩარჩოებს სამყაროსა და მისი სამართლიანობა/უსამართლობის დიალექტიკის შესახებ. შედეგად, სტუდენტები ან რომელიმე ინტერპრეტაციის ტექნიკის ბანაკში, რომელიმე ფსევდო-ინტელექტუალურ ურბანულ ტომში აღმოჩნდებიან, ან იმუნიტეტს გამოიმუშავებენ და სრულად უგულებელყოფენ ამ დისფუნქციურ თეორიებს. ისე არავინ განიცდის ჩვენს ინტერრეგნუმს, როგორც სტუდენტები - რომლებიც ვერ ხვდებიან რა პრაქტიკული იმპლიკაციები შეიძლება მოეძებნოს იმ მკვდარ თეორიულ ჩარჩოებს, რომლებიც ყოველდღიურად მიეწოდებათ, თანაც სანდო მედიუმისგან, ცოდნის ტაძრიდან.  

ერთი შეხედვით ისე ჩანს, თითქოს ეს ინტერპრეტაციის ტექნიკები ერთმანეთთან დაძაბულობაში არიან. სინამდვილეში კი, ერთმანეთს კვებავენ  და ქმნიან ერთიან ატომს - ჩვენს ყოველდღიურობას, ჩვენს ინტერრეგრუმს. ცხადია, ზოგიერთი ინტერპრეტაციის ტექნიკა მართვის მექანიზმებში მეტადაა ჩაშვებული და ზოგიერთი ოპოზიციიდან „დემოკრატიას“ (ე.წ. Check and Balance) ეთამაშება. თუმცა, ეს ინტერპრეტაციის ტექნიკები მხოლოდ ჩაკეტილ წრეს ქმნიან, რომლებიც „ახალს“ ძველებურად გვაჩვენებენ, თავიანთ ძველ მითოლოგიაში, ლოგიკაში, არქეტიპულ მეხსიერებაში, დისკურსულ ბურუსში მოსავენ აწმყოს.

როგორც დელოზი კონტროლზე საუბრისას მიუთითებდა: „ახლა არც იმედების დროა და არც შიშის: არამედ ახალი მექანიზმები გვჭირდება“. მექანიზმები, რომლებიც ახალი რეალობის ახლებურად წაკითხვის საშუალებას მოგვცემს. ძველი ამხსნელები აწარმოებენ დახურულ ცოდნებს ჩვენივე თავის შესახებ და ამიტომაც, ისინი აზროვნების ციხეებად გვექცა. მათი თავის თავში ჩაკეტილობა კი, მათივე დიფუზიის მიზეზი ხდება.

ეფექტით თუ ვიმსჯელებთ, კომუნიკაცია ვერ დგება და საზოგადოება A-კომუნიკაციის ბურუსშია - დიალოგი შეუძლებელია. საქმე იმაშია, რომ ამხსნელი ცვლადები კომპრომისზე იშვიათად მიდიან. ისტორიულობის ასე განცდა, დღევანდელობისა და მომავლის მიმართ სხვაგვარი ამბისთვის ადგილს არ ტოვებს. ვიღებთ პროვინციალურ მზერას, რომელიც საუკეთესო შემთხვევაში დასავლეთის ისტორიას - მის მიდგომებსა თუ მემარცხენე/მემარჯვენე დიალექტიკას ამუშავებს აწმყოში, ისიც რამდენიმე ნაბიჯით გვიან, ზოგჯერ დამახინჯებულადაც. ეს პროვინციალიზმი არც მხოლოდ ჩვენი ეკონომიკის, კულტურის, ისტორიის ან გეოგრაფიული მდებარეობისა ბრალი არ არის - ეს მტკიცებები უპასუხისმგებლო ისკეპიზმია. მასში წვლილი მიუძღვის ჩვენს დღევანდელ პრაქტიკებს - იმ ინტერპრეტაციის ტექნიკებს, რომელთა ცვლილებებზე მუშაობაც აქ და ახლა შეგვიძლია. პროვინციალიზმი ჩვენი მარცხია და არა ბედისწერა.

„მესიჯი ასეთია: ტაბუ მოხსნილია, ჩვენ არ ვცხოვრობთ ყველაზე კარგ დროში, ჩვენ გვაქვს უფლება და ვალდებულებაც, რომ ალტერნატივებზე ვიფიქროთ“[8] - მაგრამ ჩვენს შემთხვევაში, აზრი მაინც ავტომატურად ერთ-ერთი ამ ამხსნელისკენ გარბის. ეს დისკურსები ჩვენი აზროვნების ტავტოლოგიებია, რომლებიც შთანთქავენ საკომუნიკაციო ენერგიას და შედეგად A-კომუნიკაციას გვიტოვებენ. წინასწარ გაწერილი სკრიპტის წერა და წაკითხვა: პატარა მარქსები, პატარა ფრიდმანები, პატარა უფლისწულები და პატარა პრინცესები. არ დადგა დრო გავიზარდოთ: გავამრავალფეროვნოთ ინტერპრეტაციის ტექნიკები? და იქნებ მოხერხდეს, რომ ამ ცვლილებებში პოზიტიური, გრძელვადიანი პროექტები დაიბადონ.

კრიტიკული თეორიებიდან ვიცით, რომ მომავალი აწმყოს ფორმირებაშია ჩართული. ის თუ რა სიმბოლოებს ვხედავთ ჩვენს სამომავლო გზაზე განსაზღვრავს ჩვენს აწმყოს: ეს ეხება როგორც ინდივიდს, ასევე კოლექტივს, ინსტიტუტებს, ბრენდებს და ა.შ. მომავალი აწმყოში ფუთფუთებს, ამიტომაც, საჭიროა განვიხილოთ არა მხოლოდ ის რაც ხდება, არამედ ისიც, თუ როგორაა ამ ხდომილებებში ჩარეული და ჩართული ჩვენი მომავლის ხედვა[9].

ინტერპრეტაციის ამ ტექნიკებს თავისი რაციონალობა ნამდვილად გააჩნიათ, თუმცა, ისინი დისკურსული მსჯელობისა და რიტორიკის ტექნიკებით აღიჭურვნენ და მხოლოდ ირეკლავენ თავისივე რაციოს ჭეშმარიტებებს. პრობლემა ის კი არაა, რომ ისინი იტყუებიან, არამედ ის, თუ რა ტოპოგრაფიულ წერტილებში და რა დროის მონაკვეთში აზოგადებენ თავიანთ ცოდნებს. ცხადია სოციალური უთანასწორობა სახეზეა, ცხადია გენდერული თანასწორობაც არ გვაქვს, ცხადია განათლებაც გვაკლია და ისიც ცხადია, რომ რუსეთი მტერია და საბჭოთა კავშირი მძიმე გამოცდილება. თუმცა, რისი ახსნა შეიძლება მოვთხოვოთ ამ სიცხადეებს, ჩვენი ყოფიერების რომელ კუნჭულამდე ანათებს მათი ნათურები და რა არის ის, რაც მათ ახსნას აღარ ექვემდებარება?

ზუსტად ჩვენი ინტერრეგნუმის გამოა, რომ ახალგაზრდების ნაწილი და რაც მთავარია ის ახალგაზრდები, რომლებშიც მაძიებელ სულს გაუღვიძია, რომლებიც კრიტიკულები და თვითრეფლექსურნი არიან, რომლებიც ახლა ცდილობენ თვითგამორკვევას, სრულად (და დამსახურებულად) უარყოფენ თეორიულ თუ ინტელექტუალურ წიაღსვლებს და მუდმივ ესთეტიკურ მოგზაურობაში ერთვებიან. მათ ე.წ. „ისკეპიზმში“ არც ბასიანს და არც ევროპულ ვოიაჟებს ისე არ მიუძღვის წვლილი, როგორც ჩვენი თეორიული აპარატის სიდუხჭირეს - ინტერპრეტაციის დისფუნქციურ, რიტორიკულ და დიდაქტიკურ ტექნიკებს, რომლებიც ახალგაზრდებში, სრულიად სამართლიანად, მხოლოდ ღიმილის მომგვრელია. თეორიების კრიზისი - ჩვენი ინტერრეგნუმი, ერთ-ერთი მიზეზია, რის გამოც ვერბალური კომუნიკაცია მხოლოდ პერფორმანსის უშინაარსო ნაწილი და ერთგვარი „ფლირტი“ გახდა; ამიტომ: „[ახალგაზრდებში] ვერბალური კომუნიკაცია პერფორმატიულით იცვლება და იდენტობებიც გროტესკულად იკვეთება. იდენტობები უკვე ზედაპირზე ციმციმებს და ჩანს მოქმედებებში, ჩაცმულობასა თუ ცხოვრების სტილში. თანამედროვე იდენტობების ფორმა იმდენად მაცდურია და, ზოგჯერ, იმდენად „გიჟურიც“, რომ თავისივე ბრწყინვალებაში აქრობს შინაარსს“ (იხილეთ ჩვენი წერილი: „ურბანული ტომების ღრუბლის ატლასი“).

ჩვენ ვამჩნევთ, რომ სამივე ეს ინტერპრეტაცია და მათი გამრავლებული თუ გადაჯვარედინებული პრაქტიკები აწარმოებენ სიმულაციურ ორბიტებს და ამ სიმულაციის მორევში ითრევენ ადამიანურ რესურსს - პოზიტიურ ენერგიას. დღეს სრულიად ლეგიტიმური, სხვა რეალობები იწარმოება - მინიატურიზებული კავშირებიდან, ურბანული ტომების დისკურსიდან, გლობალური ქსელებიდან, ახალი ტექნოლოგიებიდან, მეხსიერების ბანკებიდან, მატრიცებიდან თუ ბრძანებების მოდელებიდან - და ამ გზებით, მათი კვლავწარმოება უსასრულოდ შეიძლება. რეალობა აღარ შეესაბამება იდეალურ ინსტანციებს. ის სხვა აღარაფერია თუ არა ოპერაციული სისტემები. გამოსავალი კი, როგორც ჰაიდეგერი გვეტყოდა: ამ ყველაფერზე ზრუნვასა და მიხედვაშია. საჭიროა შემობრუნება, თეორიული რევერსია - ფანტასტიკური ჟანრის კინო დამთავრებულია.

რადგან ტექსტს ფუკოს პათოსი გასდევს, მოდით მისი შემდეგი მიგნებაც შემოვიტანოთ. როდესაც ფუკო ძალაულფებაზე, სუბიექტსა და ობიექტზე საუბრობს, უპირველეს ყოვლისა გულისხმობს იმას, რომ ძალაუფლების მიმართებები - მშობლისა და შვილის, მედიცინისა და პაციენტის, ციხის და საზოგადოების, თუ დეკანატისა და სტუდენტის - კონტექსტუალურად ერთმანეთისგან ყოველთვის განსხვავდება. სწორედ ესაა ლოკალურობა, ანუ კონტექსტი და სიტუაციაა ლოკალურის სიმბოლო, რომელიც ძალაუფლებას ფორმას აძლევს და ჰიბრიდული სტრუქტურით ის მუდმივად განსხვავდება გუშინდელი, ან რუკაზე ტოპოგრაფიულად დაშორებული ფორმებისგან. ამიტომაც, ჩვენს „აბსოლუტურ“ ინტერპრეტაციის ტექნიკებს, სულ მინიმუმ ლოკალურობა, ანუ ისტორიული თანამედროვეობის სარჩული აკლია და უნდა განუახლდეს.

ფუკოს არც წერილის დასასრულს ვუღალატებთ და გეტყვით, რომ სპილო სინამდვილეში არც ჩვენ ვიცით როგორია. ჩვენი მიზანი არაა არც სპილოს აბსოლუტური და არც მისი ჭეშმარიტი აღწერა. ჩვენი მიზანია ვუჩვენოთ, რომ ის მეთოდები, რომლითაც სპილოს აქამდე აღვწერდით, არც აბსოლუტურია და არც ჭეშმარიტი. მათგან მრავალი სასარგებლო და მრავალი უსარგებლო მოცემულობები გამომდინარეობს. მათზე (ლინიარული) ისტორიულობის სახელით მიჯაჭვა კი, კომფორტული ბუდეა მხდალი, ან უშედეგო რაინდულ ბრძოლებში დაღლილი აზროვნებისთვის.

ჩვენი [ავტორების] ბოლო ორი წლის მუშაობა, შეიძლება გავიგოთ, როგორც ისტორიული წყვეტების შესწავლის მცდელობა: ვცდილობთ ვუჩვენოთ, რომ მხედველობის არეალი უკიდურესად დავიწროებული გვაქვს და აუცილებელია ანალიზში სხვა ცვლადების შემოტანა, ოღონდ უფრო ფართო, ვიდრე დისკურსული და იდეოლოგიზირებული ცვლადებია - ისევ და ისევ, მაგალითად: ახალი ტექნოლოგიები, კომუნიკაციის ახალი ფორმები, განათლების ახალი პარადიგმები, რუკები, კალენდრები, მედია, არქიტექტურა, ხელოვნება თუ ესთეტიკა და რაც მთავარია: სუბიექტის სხვადასხვა და მუდმივად განახლებადი ფორმები. სწორედ ძველ ტექნიკებზე უარის თქმისა და შემობრუნების შემდეგ, მათი ყოველისმომცველი ნიშნების (მაგ. ნეოლიბერალიზმის) ჩაშლის შედეგად, ჩანან ის წყვეტებიც, რაც ჩვენი ინტერესის საგანს წარმოადგენს.

როგორც ნიცშე ამბობს: „საჭიროა ფაქტებისთვის თვალის გასწორება“; და როდესაც ფაქტებს [ამ შემთხვევაში ძველ ინტერპრეტაციის ტექნიკებს], თვალს გავუსწორებთ, დავინახავთ, რომ ამბოხი და მისი ინტერპრეტაცია, რომელიც ისტორიულად წინააღმდეგობრივი და ნონკონფორმისტული გვგონია - „კიდურებს იმ ტაქტის მიხედვით ამოძრავებს, რომლითაც რომელიმე „ძალაუფლება“ სადავეებს ქაჩავს.“

მითითებული ლიტერატურა:

Althusser, L. (2006). Philosophy of the encounter: later writings, 1978-87. Verso.

Barthes, R. (1990). A lover's discourse: Fragments. Harmondsworth: Penguin.

Bauman, Z. (2012). Times of interregnum. Ethics & Global Politics, 5(1), 49-56.

Deleuze, G. (1992). Postscript on the societies of control. October, 59, 3-7.

Derrida, J. (2002). Who's afraid of philosophy?: Right to philosophy I. Stanford, Calif: Stanford University Press.

Gramsci, A. (1992). Prison notebooks. Chichester; New York, N.Y;: Columbia University Press.

Jameson, F. (2003). Future city. Left Review; P. 65-81

Zizek, S. (2011). Actual politics. Theory & Event, 14(4).

ბერკი, პ. (1992/1998) (2002) “ისტორია და სოციალური თეორია“.

ბოლცი, ნ. (2012) (2016) „ვის ეშინია ფილოსოფიის?“.

თევზაძე, გ. (2003) „საქართველო: ძალაუფლების სიმულაციები“.

ნიცშე, ფ. (1873/1876) (2018). „სიცოცხლისათვის ისტორიის სარგებლობისა და ზინანის შესახებ”.

ფუკო, მ. (1964) (2015) „ნიცშე, ფროიდი, მარქსი“.

ჰაიდეგერი, მ. (1927) (1989) „ყოფიერება და დრო“.