თანამედროვე ქართული ხალხური პოეზიის მოზაიკა, შედგენილი დურმიშხან ტაბატაძის მიერ
(მასალები ანთოლოგიისთვის)
შემდგენლის წინასიტყვა
ქართული ფოლკლორით დაინტერესებულმა მკითხველებმა კარგად იციან, თუ რაოდენ დიდი ამაგი დასდეს ცნობილმა მწერლებმა და მეცნიერებმა ქართული ხალხური პოეზიისა და პროზის შეკრებას, დამუშავებას და მეცნიერულ შესწავლას. პეტრე უმიკაშვილი, ექვთიმე თაყაიშვილი, თედო რაზიკაშვილი, ვახტანგ კოტეტიშვილი, მიხეილ ჩიქოვანი სოფელ-სოფელ დადიოდნენ და თავდაუზოგავად იწერდნენ ხალხური ზეპირსიტყვიერების ნიმუშებს.
მართალია, ძველი დროის ხალხური მთქმელები აღარ არსებობენ, მაგრამ ხშირად გვავიწყდება, რომ ზეპირსიტყვიერების ტრადიცია არ ჩამქრალა, პირიქით, უფრო გაღრმავდა და გამრავალფეროვნდა. მეტიც, პოსტსაბჭოთა დროში კრეატიულ-ხალხური ცნობიერების გაძლიერებამ დღის წესრიგში დააყენა ხალხური აზროვნების არტეფაქტების შეკრება, დამუშავება, კლასიფიკაცია და მეცნიერული შესწავლა. ეს საქმე მხოლოდ ახლა იწყება, წინამდებარე ანთოლოგიით კი ჩვენი მოკრძალებული მიზანია მხოლოდ მკითხველის წინაშე ერში გაბნეული ხალხური მარგალიტების უმცირესი ნაწილის წარმოჩენა: ეს არის ლექსები და ბალადები, რომლებშიც ჩვენს ყოველდღიურ ინტერესებს, მისწრაფებებს, ოცნებებს და სააზროვნო მერიდიანებს ასახავენ.
თუ ამ ლექსებს ქართული ხალხური პოეზიის ადრეულ ნიმუშებს შევუდარებთ, დავრწმუნდებით, რომ თანამედროვე ხალხურ პოეზიაში ინტელექტუალური კოეფიციენტი უფრო მაღალია, გართულებულია ლექსის შინაარსობრივი სტრუქტურა, ხალხურ მთქმელთა საინფორმაციო დიაპაზონი უკიდეგანოა, ის არ იფარგლება რეგიონულ-ლოკალური სივრცით, რაც განსაკუთრებით კარგად ჩანს სოციალური ან პოლიტიკური ჟღერადობის ტექსტებში. მთქმელთა მოქალაქეობრივი შეგნება და რთულ პოლიტიკურ საკითხებში მათი გარკვეულობა კი მართლაც გასაოცარია, ისევე, როგორც - მნიშვნელოვანსა და არამნიშვნელოვანს, მთავარსა და არამთავარს, არსებითსა და არაარსებითს შორის მათი უტყუარი და ბრძნული არჩევანი.
და მაინც, ამ ლექსებში ყველაზე ფასეული ხალხურ მთქმელთა ესთეტიკური ალღო და პოეტური ხმის მომხიბლავი უბრალოებაა.
ანთოლოგიის მასალების პირველ ნაწილში თავმოყრილია კერძო თუ საჯარო კოლექციებსა და არქივებში დაცული უცნობ მთქმელთა ლექსები. იოლი არ ყოფილა წლების მანძილზე დედაქალაქის მჭიდროდ დასახლებულ სოფლებსა თუ რეგიონების მწირ თემებში კარდაკარ სიარული და ძვირფასი ფოლიანტების მიგნება-შეგროვება.
მეორე ნაწილი მოიცავს საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში მცხოვრებ მოლექსეთა რეპერტუარიდან შემდგენლის გემოვნებით ამოღებულ თითო ლექსს. უპირატესობა მივანიჭეთ იმ ნიმუშებს, რომლებშიც საუკეთესოდ არის წარმოჩენილი მთქმელის პირადი ცხოვრებისეული ფილოსოფია.
მესამე ნაწილი აერთიანებს იმ მთქმელთა ლექსებს, რომლებსაც, ბოლო წლებში, ანთოლოგიის შემდგენელმა გაუკვალა გზა ლიტერატურული პერიოდიკისკენ, მაგრამ არა როგორც დიადი თანამედროვე ქართული მწერლობის ინდივიდუალურ ტალანტებს, არამედ - როგორც ხალხური ხმის რეპრეზენტატორებს. პოეტური პოზიციონირების აღნიშნულმა ფორმამ ჩვენი მთქმელები საიმედოდ დაიცვა ენჯეოლიტერატურის ჩემპიონებთან გათანაბრებისგანაც და დიადი პოეტური მეინსტრიმის იმ წარმომადგენლებთან კონკურენციისგანაც, რომლებიც, სხვადასხვა ასაკობრივი ჯგუფისა თუ გონებრივი შესაძლებლობის მიხედვით დაყოფილი ჩვენი მკითხველი აუდიტორიის მონადირების დიადი მიზნით ანთებულნი, უმოწყალოდ სპობენ და ანადგურებენ, ძარცვავენ და ადეკორატიულებენ, აპრიმიტიულებენ და აერთმნიშვნელოვნებენ, მარტივი ემოციების ფილტრში ატარებენ, ერთი სიტყვით, უდანაკარგოდ მოიხმარენ ყველას და ყველაფერს, ვისაც და რასაც - დიდების დიად გზაზე მოკრძალებით მავალნი - გადაეყრებიან.
როგორც კონცეპტუალურად მანიფესტირებული ნებისმიერი წიგნი, წინამდებარე გამოცემაც მოწოდებულია პრობლემების არა გადასაჭრელად, არამედ - წინ წამოსაწევად და ხელახლა გასააზრებლად. ჩვენს შემთხვევაში ესენია ხალხურისა და ინდივიდუალურის, წერილობითისა და ზეპირთქმულის, გამოუქვეყნებლისა და გამოქვეყნებულის, პრემირებულისა და არაპრემირებულის, სოციალურისა და ესთეტიკურის, ენობრივისა და საგნობრივის, პოლიტიკურისა და პირადულის, ადამიანურისა და ცხოველურის (ფეხსახსრიანთა, მხარფეხიანთა, ნაწლავღრუიანთა, თავეკლიანთა, კანეკლიანთა, ჯაგარყბიანთა...), ადამიანურისა და ანგელოზურის, ადამიანისა და დემონურის (და ა. შ.) ურთიერთმიმართების/ურთიერთგადაკვეთის წყევლა-კრულვიანი საკითხავები.
აქ წარმოდგენილი ფოლკლორული პოეზიის დიდი ნაწილი ბოლო დროს გამოქვეყნდა ქართულ სალიტერატურო პერიოდიკაში, კერძოდ ჟურნალებში „ახალი საუნჯე“ და „არილი“ (ამ უკანასკნელში - ფსევდონიმით). რა თქმა უნდა, ეს ყველაფერი ზღვაში წვეთია, ქართული ფოლკლორისტიკისთვის კი ამოცანადაც და გამოწვევადაც რჩება უმდიდრესი მასალის ჩაწერა, კლასიფიცირება და მეცნიერული დამუშავება. განსაკუთრებით საშური საქმეა სახალხო პოლიტიკოსთა (იგივე სახალხო ელიტის), ყოველდღიურობის ექსპერტთა, ცნობად ან ნაკლებად ცნობად საჯარო (სახალხო) მოხელეთა და ჟურნალისტთა მხატვრული ზეპირსიტყვიერების შესწავლა.
I - უცნობი მთქმელები
სასოწარკვეთა
ამერიკელი ტელევარსკვლავი კიმ კარდაშიანი სასოწარკვეთილია.
100-ზე მეტმა ვარსკვლავმა, რომლებიც მან თავის ქორწილში დაპატიჟა,
მოსაწვევი უკან უარით დაუბრუნა.
მათ შორის დღესასწაულზე წასვლაზე უარი განაცხადა
ლეგენდარულმა ტელეწამყვანმა ოპრა უინფრიმ.
საფრანგეთში ჩასვლას არ აპირებს ჯერედ ლეტოც.
მიწვევაზე უარი თქვეს ბარაკ და მიშელ ობამებმა,
უილ სმიტმა და მისმა მეუღლემ ჯად პინკეტ-სმიტმა,
ამერიკული Vogue-ის მთავარმა რედაქტორმა ანა ვინტურმა
და მომღერლებმა პრინცმა და რობინ ტიკმა.
თუ რატომ თქვეს უარი ცნობილმა სახეებმა
წლის ყველაზე ხმაურიან მოვლენაზე,
უცნობია.
პატარძლის უმცროსმა ძმამ რობ კარდაშიანმა
უკვე დიდი ხანია განაცხადა,
რომ შესაძლოა დედის მიერ წამოყენებული ულტიმატუმის გამო
ქორწინების ცერემონიას არ დაესწროს.
დედის მოთხოვნით რობიმ წონაში უნდა დაიკლოს,
რათა დახვეწილი ნათესავების ფონზე
მახინჯი იხვის ჭუკად არ გამოჩნდეს.
შემაშფოთებელი დანაკარგი
ცნობილ მომღერალს, მადონას
დიზაინერის მიერ შექმნილი სამი ათასი
დოლარის ღირებულების ქვედა საცვალი მოპარეს.
ინციდენტი ჟურნალ L'Uomo Vogue-სთვის
ფოტოების გადაღებისას მოხდა.
მოპარულ ნივთებს შორის ასევე აღმოჩნდა
დებორა მარკიტის მაქმანიანი ბიუსჰალტერი,
რომელიც 2 500 დოლარი ღირდა
და ფოტოსესიისთვის პოპ-მუსიკის დედოფალს
ის თავად დიზაინერმა გაუგზავნა.
პოლიციაში განაცხადეს,
რომ ჟურნალის თანამშრომელმა
დანაკარგი ფოტოსესიის დასრულებისთანავე აღმოაჩინა.
თავად დებორა მარკიტი
მომხდარს დასანან შემთხვევითობას უწოდებს
და ვარაუდობს, რომ დაკარგულ თეთრეულს
მალე იპოვიან.
ცნობილი ფაქტი
(ბალადა)
ქართული მოტივი -
მეცხრე სიმფონია!..
გალაკტიონ ტაბიძე
ცნობილი ფაქტია, რომ ლუდვიგ ვან ბეთჰოვენის მე-9 სიმფონიაზე
ამჟამად ერთადერთი წარწერა ”გოლიათური” არის დარჩენილი.
ასევე ცნობილია, რომ ავტორმა თავდაპირველად
სიმფონია ნაპოლეონს მიუძღვნა,
შემდეგ კი ეს მიძღვნა გააუქმა.
სინამდვილეში საქმე სულ სხვაგვარად გახლავთ:
კომპოზიტორმა მეცხრე სიმფონია ქართველ მეფეს,
ერეკლე მეორეს მიუძღვნა და მის თავდაპირველ
მიძღვნა-წარწერაში მითითებული იყო:
”ეძღვნება აღმოსავლეთის ნაპოლეონს”.
ბეთჰოვენის ეს ნაბიჯი გასაკვირად სულაც არ მოგვეჩვენება,
თუ გავიხსენებთ, რომ დაუმარცხებელი მხედართმთავრის მიმართ
პატივისცემით იყვნენ განწყობილნი როგორც კავკასიის,
ასევე აღმოსავლეთის ხალხები.
შემონახულია კიდეც ფრიდრიხ დიდის სიტყვები:
ქვეყანაზე ახლა ორი სარდალია: დასავლეთში მე
და აღმოსავლეთში ერეკლე მეფეო.
შემონახულია საქართველოში მოღვაწე ფრანცისკელი ბერის
ბონიფაციუს ებერჰარდტის წერილები,
რომელიც მან დიდ კომპოზიტორს
(ბეთჰოვენი და ებერჰარდტი მეგობრები იყვნენ)
გაუგზავნა და საქართველო, ქართველი ხალხის მდგომარეობა
კიდევ უფრო ახლოს გააცნო:
”ძმაო ლუდვიგ, რომ იცოდე, რა გმირი ხალხია ქართველები
და როგორ ვაჟკაცურად იტანენ ტანჯვას, რომელიც უფალმა
რუსთა ბატონობის სახით მოუვლინა მათ.
ქართველების ქვეყანა ოდესღაც ჰყვაოდა,
მეფენი მისნი იყვნენ ბრძენნი და ძლევამოსილნი.
უკანასკნელი მათგანი იყო დიდი კახი – ერეკლე მეორე.
…ძალზე გამახარა იმ ამბავმა, რომ ირაკლიზე,
რომელსაც ჩვენმა მეგობარმა მათიამ
”აღმოსავლეთის ნაპოლეონი” უწოდა,
სიმფონიის შექმნა გქონია განზრახული
და კიდევაც შესდგომიხარ მუშაობას…”
მუშაობის დასრულების შემდეგ ბეთჰოვენს მართლაც
წაუწერია სიმფონიისთვის ”ეძღვნება აღმოსავლეთის ნაპოლეონს”,
მაგრამ ეს ევროპაში ბევრისთვის გაუგებარი ყოფილა
და ”აღმოსავლეთის” ამოუღიათ.
დარჩენილა ”ეძღვნება ნაპოლეონს”,
რამაც კომპოზიტორი ისე აღაშფოთა,
რომ მიძღვნა საერთოდ გააუქმა
და ნამუშევარს, საბოლოოდ
”გოლიათური” უწოდა.
ნაბიჯები და წიაღსვლები
ახალი ქვედინებები გაჩნდა, რასაკვირველია.
როგორც ჩანს, წინასწარი მუშაობა მიმდინარეობს,
რომ, თუ საქართველომ მაინც გადადგა ნატოსკენ ნაბიჯი,
ამისთვის მზად იყოს რუსეთი -
მზად იყოს საქართველოს მოსახლეობის მხარდაჭერის თვალსაზრისით.
ყოველ შემთხვევაში მოსახლეობის ერთი ნაწილის
მხარდაჭერის თვალსაზრისით.
როგორც ჩანს, ეს მუშაობა მიდის.
მაგრამ, მეორეს მხრივ, ყირიმის მოვლენებმა სიტუაცია შეცვალა.
აქედან გამომდინარე, ბევრ ისეთ თემაზე დაიწყეს ლაპარაკი,
რომლებზეც აქამდე ან არ ლაპარაკობდნენ,
ან თუ ლაპარაკობდნენ, ეს ხაზგასმული არ ყოფილა.
დღეს საზოგადოებისთვის, ვისაც ინტერნეტთან წვდომა არ აქვს,
ნაკლებად ცნობილია, რომ უამრავმა ჯგუფმა თუ რეგიონმა
გადადგა პოლიტიკური ნაბიჯი -
ზოგი რუსეთთან შეერთებას მოითხოვს,
ზოგი პირიქით, მისგან დისტანცირებას.
მაგალითად, დასავლეთ უკრაინაში მცხოვრები რუსები
მოითხოვენ რუსეთთან შეერთებას, ყირიმელი თათრები კი,
პირიქით, უარს ამბობენ კატეგორიულად,
რომ მათ რუსეთის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე იცხოვრონ.
ასე რომ, ამ თვალსაზრისით ძალიან ბევრი წიაღსვლაა
და მათ შორის საქართველოშიც.
სტიმული და ჩემპიონი
(ბალადა)
საქართველოს მაკდონალდსის ქსელმა
ევროპის მასშტაბით საუკეთესო შეფასება მიიღო.
სპეციალური ჯილდო საქართველოს მაკდონალდს
2012 წლის საუკეთესო მაჩვენებლებისთვის ამ დღეებში გადაეცა
და მისი ნახვა რუსთაველზე არსებულ ფილიალში
მისულ ყველა მომხმარებელს შეუძლია.
სწრაფი კვების წამყვანი გლობალური ქსელი მაკდონალდსი ასეთ ჯილდოს ყოველწლიურად სხვადასხვა მონაცემის ანალიზის შედეგად აწესებს
და საუკეთესო რეზულტატების მქონე მხოლოდ ერთ ქვეყანას გადასცემს.
მაკდონალდსის მენეჯმენტის ინფორმაციით,
მკაცრი შემოწმებისას განსაკუთრებული ყურადღება ექცეოდა
ისეთ ფაქტორებს, როგორებიცაა ხარისხი და სერვისი,
ფინანსური რეზულტატები, გეგმის შედეგების ანალიზი,
საიდუმლო მომხმარებლის ვიზიტების შეფასება და სხვა.
კომპანიის განმარტებით,
შეფასებისას ყველაზე მეტი ყურადღება ექცეოდა იმას,
რომ მაკდონალდსის პროდუქცია იქმნება უსაფრთხო გარემოში,
ყოველგვარი დანამატებისა და ჰორმონების გარეშე,
ხოლო საკვები რაციონი გამდიდრებულია
სულ უფრო მეტი ხილითა და ბოსტნეულით.
„გვიხარია და გვეამაყება, რომ ევროპაში
საუკეთესო მაჩვენებლები გვაქვს.
პროდუქტი, რომელსაც ჩვენი სტუმრები და თანამშრომლები
ასე გემრიელად მიირთმევენ, შემოწმების რამდენიმე ეტაპს
და ხარისხის კონტროლის საფეხურებს გადის.
ინტენსიური კონტროლი ხორციელდება როგორც პროდუქტებზე,
რომლისგანაც საკვები მზადდება, ასევე უკვე მზა პროდუქციაზე.
მაგალითად, სანამ თქვენ იყიდით ,,ბიგმაკს'',
ის შემოწმების 98 საფეხურს გადის.
ხორცი გადის ხარისხის 50-მდე შემოწმებას.
კარტოფილი ფრის მოსამზადებლად
ვიყენებთ საუკეთესო ჯიშების კარტოფილს,
რომლის შესასწვავად გამოიყენება
მხოლოდ 100%-იანი მცენარეული ზეთი.
ასე რომ, ვიყენებთ მხოლოდ და მხოლოდ
ნატურალურ და ჯანსაღ პროდუქციას,“
აცხადებენ მაკდონალდსში.
რაც მთავარია, კომპანია ასევე ცდილობს
საკვები კიდევ უფრო ჯანმრთელი გახადოს,
მაგალითად შეამციროს ცხიმიანობა, მარილიანობა.
ასევე მისი მენიუ გამდიდრებულია
მცენარეული საკვების ფართო არჩევანით,
როგორც უფროსებისთვის, ასევე ბავშვებისთვის.
მაგალითად Happy Meal-ში არის შესაძლებლობა
მშობელმა აირჩიოს ფრეში, ვაშლი და იოგურტი.
როგორც მენეჯმენტში აცხადებენ,
მიღებული პრესტიჟული ჯილდო არის სტიმული,
რომ მაკდონალდსი კიდევ უფრო განვითარდეს,
საუკეთესო მომსახურება,
ჯანსაღი და უგემრიელესი მენიუ
შესთავაზოს მომხმარებლებს.
გარდა ამისა, გაგრძელდება საქველმოქმედო პროექტები
და განხორციელდება მწვანე ინიციატივები.
მაკდონალდსი არის რესტორნების წამყვანი გლობალური ქსელი.
მსოფლიოს 119 ქვეყანაში მაკდონალდსის 34,000-ზე მეტი რესტორანი
ყოველდღიურად დაახლოებით 68,000,000 ადამიანს ემსახურება.
საქართველოში მაკდონალდსის პირველი რესტორანი
1999 წელს გაიხსნა და დღეს უკვე 6 ფილიალი აქვს -
ოთხი თბილისში, და ერთი ქუთაისსა და ბათუმში.
სადა ქორწილი
ნანუკა ჟორჟოლიანის და ერეკლე კოდუას ქორწილი,
რომელიც 5 ოქტომბერსაა დაგეგმილი,
ღია ცის ქვეშ გაიმართება.
როგორც ნანუკა ჟორჟოლიანი "VIP პერსონაში" ამბობს,
ქორწილი პრესისთვის დახურული იქნება,
რადგან არ უნდა, რომ გაშუქდეს.
„პრესისთვის დახურული იქნება იმდენად,
რამდენადაც არ მინდა ამის გაშუქება.
რამდენად გრანდიოზული იქნება, ესეც არ ვიცი.
სიტყვა გრანდიოზული არის ძალიან ისეთი...
ვისთვის რა არის გრანდიოზული.
შესაბამისად, მე ვფიქრობ, იქნება ეს ქორწილი ძალიან სადა.
ჩემი დიზაინერი იქნება დათუნა სულიკაშვილი.
ეს იქნება ღია ცის ქვეშ.
მე არ ვიქნები გრანდიოზული თეთრი კაბით.
ირაკლი იქნება უფრო სამოსელი პირველის ფორმაში.
ეს არ იქნება არაფერი ისეთი, რაც არ ყოფილა,
მაგრამ ეს იქნება ქორწილი, რომელზეც ბევრს ილაპარაკებენ.
მე მეყოლება ბიჭი მეჯვარეები
და ირაკლის ეყოლება გოგო მეჯვარეები.
ჯვრისწერაზე მეყოლება გოგო მეჯვარეები,
ხელისმოწერაზე მეყოლება ბიჭი მეჯვარეები -
დავით კეზერაშვილი და პეტრე ცისკარიშვილი“, -
ამბობს ნანუკა ჟორჟოლიანი.
აღიარება
1.
ახალ კლიპს ვიღებ და გარეგნობის შეცვლა მჭირდებოდა.
ამავდროულად თმა ძალიან დაზიანებული მქონდა
და შეჭრა გადავწყვიტე.
2.
სხვათა შორის, საერთოდ არ მინერვიულია.
პირიქით, მინდოდა, რაც შეიძლება მალე მომეშორებინა გრძელი თმა.
იმდენად იყო დაზიანებული, რომ სხვა გზა არც მქონდა.
3.
ვაღიარებ, როცა გრძელი თმა მქონდა,
განსაკუთრებულად არ ვუვლიდი.
ახლა უკვე ყველაფერს ვაკეთებ იმისთვის,
რომ მისი ხარისხი გავაუმჯობესო.
ვიყენებ სპეციალურ ნიღბებს და თმის მოვლის სხვა საშუალებებს.
4.
თან გადავწყვიტე, რომ აღარ შევიღებო,
მანამდე კი თითქმის ყველანაირი ფერი ვცადე.
მყავს არაჩვეულებრივი სტილისტი,
რომელსაც ბოლომდე ვენდობი,
ის ყოველთვის სწორად მირჩევს ვარცხნილობას.
5.
სხვათა შორის, პროექტ "ახალი ხმის" მეორე ტურში
ძალიან ცუდი ვარცხნილობა გამიკეთეს,
საშინლად არ მომეწონა.
ალა პუგაჩოვას ვგავდი,
მაგრამ სხვა გზა არ მქონდა,
ცოტა დრო იყო დარჩენილი
და ასე გავედი სცენაზე.
6.
ძალიან ხშირად არასწორი მაკიაჟი გაუკეთებიათ ჩემთვის.
როცა ტელევიზიაში გადაღებაზე მიდიხარ,
იქ, რა თქმა უნდა, საკუთარ ვიზაჟისტს ვერ წაიყვან.
სხვა გიკეთებს თავისი ხედვით
და ამ დროს შეიძლება უარყოფითი შედეგი მიიღო.
7.
როცა მაკიაჟი არ მომწონებია, მე თვითონ შემისწორებია.
ყოველდღიურ მაკიაჟს თავისუფლად ვიკეთებ.
უკვე ვიცი ფერების სწორად განაწილება.
მგონია, რომ საკმაოდ კარგად გამომდის.
8.
სახლიდან გასვლის წინ დედას ყოველთვის ვეკითხები რჩევას.
ჩვენი გემოვნება ხშირად არ ემთხვევა ერთმანეთს,
მაგრამ ვერც იმას ვიტყვი,
რომ დედა ჩემი თაობის გემოვნებას ვერ იგებს.
უბრალოდ, მას უფრო კლასიკურ სტილში მოვწონვარ.
მე კი ხანდახან თავისუფლად სიარული მინდა.
9.
მამაჩემი არასდროს ერევა ამ საკითხში,
მიიჩნევს, რომ კომპეტენტური არ არის.
ზოგადად, ყველას აზრს ვითვალისწინებ.
ჯერ არავის უთქვამს, რომ რაიმე არ მოსწონებიათ ჩემს სტილში.
არ ვიცვამ ისე, რომ ვინმესთვის ვულგარული და მიუღებელი იყოს.
10.
მახსოვს, ბებია კიტრის ნათალს სახეზე იწყობდა ხოლმე.
ბავშვობაში ვერ ვხვდებოდი, ამას რატომ აკეთებდა.
დღეს კი იმდენი საშუალებაა კანის მოსავლელად,
რომ კიტრის ნათალს სახეზე არავინ იდებს.
მეც არასდროს მიცდია. სხვათა შორის,
გენეტიკაში ნაოჭების პრობლემა ნაკლებად გვაქვს.
11.
ხშირად ვამბობ, რომ თითქმის ყველა ერთნაირია.
ინდივიდუალიზმი აკლიათ.
რაღაც რომ შემოვა მოდაში, ყველა ერთნაირად იცვამს.
არ მომწონს, როცა პატარა გოგონები
მაღალქუსლიანი ფეხსაცმელებით
დადიან და დიდობენ.
შეხსენება
ჰაიდი კლუმი და ვიტო შნაბელი
თავიანთ ურთიერთობას აღარ მალავენ.
წყვილი მექსიკაში ისვენებს,
სადაც გარს უამრავი ფოტოგრაფი ახვევია,
თუმცა, მოდელი და არტ დილერი
ერთმანეთს თამამად ეხვევიან და კოცნიან,
ამასთან კლუმი მზეზე წელსზევით შიშველი ნებივრობს.
ეს 40 წლის ჰაიდისა და 27 წლის ვიტოს
პირველი მოგზაურობა როდია,
ისინი გასულ თვეს პარიზში ერთად შენიშნეს.
შეგახსენებთ, რომ კლუმისა და
დემი მურის ყოფილი საყვარლის რომანის შესახებ
ჭორები თებერვალში გავრცელდა.
მაშინ პრესა მოდელისა და სილის შერიგების თემას
აქტიურად განიხილავდა,
თუმცა, ეს ინფორმაცია მალევე უარყვეს
და ჰაიდი ვიტოსთან ერთად
„Vanity Fair“-ის წვეულებას ესტუმრა.
ბრძოლა ცვალებადი ტენდენციების ეპოქაში
ეს თემა ჩემთვის ყოველთვის აქტუალური იყო.
პირველად 14 წლის ასაკში დავიწყე
სახის კანის დამნამავი საშუალებების გამოყენება.
სხეულის კანისთვის ლოსიონების გამოყენებაც ამ ასაკიდან დავიწყე.
22 წლიდან პირველი მიმიკური ნაოჭების წინააღმდეგ დავიწყე ბრძოლა,
რომელიც ღიმილის შედეგად ჩნდება.
ახლა 30 წლის ვხდები და უკვე მკვებავ საცხებსაც ვიყენებ.
მეზოთერაპიას და ბიორევიტალიზაციას აქტიურად მივმართავ.
მაგრამ ბოტოქსის მიმართ პირადად მე უნდობლად ვარ განწყობილი,
რადგან ჯერ კიდევ არ არის გარკვეული,
ბოტულინის შხამი რა გავლენას ახდენს ქალზე,
თუნდაც მისი გამოყენებიდან 30 წლის მერე.
როგორც ამბობენ, ორგანიზმიდან გამოიდევნება,
თუმცა უფლებას ვიტოვებ, ამ ინფორმაციას არ ვენდობოდე.
თან, არ მომწონს, როცა სახის მიმიკა გაშეშებულია.
ამიტომ ამ ეტაპზე ბოტოქსზე არც ვფიქრობ.
ამ ეტაპზე ვფიქრობ, რომ წარბზე პირსინგს არასდროს გავიკეთებ,
თუმცა არ გამოვრცხავ, რომ ცხვირზე გავიკეთო.
საკუთარი თავი ყოველ წელს უფრო მომწონს, ვიდრე წარსულში.
ალბათ იმიტომ, რომ იცვლება ტენდენციები,
სტილი და აღარ მოგწონს ის, რაც თუნდაც წინა წელს გეცვა,
მაგრამ მეშინია იმ დღის, როცა სურათების ალბომს გადმოვიღებ
და ჩემი თავი ძველ ფოტოებზე უფრო მომეწონება.
მადლობა ღმერთს, ჯერ ეს დრო არ დამდგარა.
ძალიან თვითკრიტიკული ვარ
და ჩემს ანარეკლსაც ყოველთვის ასე ვუყურებ.
რა თქმა უნდა, მეც მაქვს ნევროზული, დეპრესული დღეები
და ასეთ დროს ერთ–ერთი კარგი საშუალება ზოგჯერ შოპინგია,
ისიც მცირე დოზით.
დაშორება და პროფესიონალიზმი
ია უძილაური წლების წინ ნიკა გრიგოლიას მეუღლე გახლდათ.
დაშორების შემდეგ ია პროფესიონალურ ვარჯიშს შეუდგა
და მალე პირველი ქართველი ფიტნესმოდელი გახდა.
ია ბოდიბილდინგით არის დაინტერესებული
და ცოტა ხნის წინ შეჯიბრებაზეც გამოვიდა,
თუმცა კონკურენტი არ ჰყავს
და მხოლოდ საჩვენებელი გამოსვლით დაკმაყოფილდა.
რამდენიმე თვის წინ მისი პერსონაჟი
''კომედი შოუს'' სერიალ ''ვნებების ჭუჭრუტანაში'' გამოჩნდა.
მისი გმირი მალე აიტაცა საზოგადოებამ
და ია შემდეგ სერიებშიც ვიხილეთ.
პანჩიტას როლი მისთვის პირველი არ ყოფილა
და როგორც მოგვიანებით გავიგეთ,
ამაზე სიძემ, მიშა ანდღულაძემ დაითანხმა.
რამდენიმე კვირის წინ გავიგეთ,
რომ ია კონკურენტ არხზე
დავით გოგიჩაიშვილის გუნდმა
სერიალ ''შუა ქალაქში'' მიიწვია
და ამ ინფორმაციის გადამოწმებაც ვცადეთ,
თუმცა მაშინ იამ გვითხრა,
რომ ჯერ მხოლოდ მოლაპარაკების დონეზე იყო საქმე
და სერიალში არ გადაუღიათ,
თუმცა დაგვპირდა, რომ როცა ეს მოხდებოდა,
პირველად ''რეიტინგს'' მისცემდა კომენტარს.
ბრინჯი ჩვენს ფანჯრებში
(ბალადა)
1.
ჩინეთში აზიური ქვეყნების ბაზრისთვის
პლასტმასის ბრინჯის დამზადება დაიწყეს.
ეს ბრინჯი სრულიად სინთეთიკური არ არის.
მის საფუძველს კარტოფილის სახამებელი წარმოადგენს,
მცირე რაოდენობის პოლიეთილენი კი მასისთვის
და ბრინჯის მარცვლისთვის ფორმის მისაცემადაა საჭირო.
მიუხედავად ამისა, მზარეულები,
რომლებსაც ასეთ პროდუქტთან შეხება ჰქონდათ,
ამბობენ, რომ ერთი თეფში ასეთი ბრინჯის ფაფის ჭამა
ცელოფნის პაკეტის გადაყლაპვას ნიშნავს.
ასეთი მარცვლის ნამდვილი ბრინჯისგან გარჩევა მარტივი არ არის.
სინთეთიკური მარცვლები ისევე გამოიყურება,
როგორც ნამდვილი და ცოტა უკეთესადაც კი.
ნამდვილი მარცვლის ყალბისგან გარჩევა
შეიძლება მხოლოდ ხარშვის დროს.
სინთეთიკური პროდუქტი ხარშვისას საკმაოდ მაგარი რჩება,
რამდენი ხანიც არ უნდა იდგეს ღუმელზე.
ასეთ ბრინჯს ვერ დაარბილებთ.
უფრო მეტიც, დიდი ხნის ხარშვის შემდეგ
წყლის თავზე პოლიეთილენის ლენტი წარმოიქმნება.
ასეთი ბრინჯის ადამიანის ორგანიზმზე გავლენა
ჯერ შესწავლილი არ არის, მაგრამ ექიმები შიშობენ,
რომ იგი ჩვენს ორგანიზმზე
უკიდურესად ნეგატიურ გავლენას იქონიებს.
მიუხედავად ამისა, ბრინჯის ასეთ შემცვლელზე მოთხოვნა
დიდია, რადგან იგი ნამდვილზე გაცილებით იაფია.
2.
ქართულ ბაზარზე ხელოვნური ბრინჯი გამოჩნდა.
ხელოვნური ბრინჯი ორი სახეობის კარტოფილის ნარჩენებისგან
და სამრეწველო პლასტმასისგან მზადდება.
მის შემადგენლობაში პლასტმასის ის სახეობა შედის,
რომლისგანაც პოლიეთილენის პარკები მზადდება.
მისი გამოყენება კი სერიოზულ საფრთხეს უქმნის
ადამიანის არა მარტო საჭმლის მომნელებელ სისტემას,
არამედ მთელ ორგანიზმს ბრინჯში არსებული ტოქსინების გამო,
და მისი გამოყენება, შესაძლოა, ლეტალურად დასრულდეს.
ხელოვნური ბრინჯი საქართველოში
შპს „ომეგა 12“-ის მიერ იწარმოება
და მისგან წარმოებული ბრინჯის ფირფიტები და ბურბუშელა
ლარად იყიდება სხვადასხვა ადგილას.
ხელოვნური ბრინჯის ნამდვილისგან გარჩევა შესაძლებელია.
ხელოვნური ბრინჯი ხარშვის შემდეგ რჩება მაგარი,
ხოლო მისგან დამზადებულ სუპს
დამწვარი პლასტმასის სუნი აქვს.
„ჩვენმა ორგანიზაციამ რამდენიმე თვის წინ ბრინჯში მატლები აღმოაჩინა. შემთხვევა შევისწავლეთ და ბრინჯის მწარმოებელი კომპანია დაჯარიმდა.
მაქვს ინფორმაცია, რომ ხელოვნური ბრინჯი საქართველოშიც
აქტიურად შემოედინება და იყიდება“, - აცხადებს გია ბურჯანაძე.
გამოცემა „პრაიმტაიმი“ სურსათის ეროვნული სააგენტოს
სურსათის დეპარტამენტის ხელმძღვანელს კახა სოხაძესაც ესაუბრა,
რომლის თქმითაც, არანაირი დარღვევა არ აღმოჩენილა
და ყველაფერი შესწავლილია.
მისივე განმარტებით, ხელოვნური ბრინჯი - ეს არის
ახალი ტიპის სურსათი, რომელიც აქამდე საქართველოში
გამოყენებული არ ყოფილა, თუმცა არც აკრძალულია.
„ხელოვნური ბრინჯის მწარმოებელი შპს „ომეგა 12“-ია
და მისი მფლობელი კორეელია. გამოკვლევების თანახმად,
ხელოვნურ ბრინჯში არანაირი მავნე ნივთიერება არ აღმოჩენილა.
აღსანიშნავია, რომ შპს „ომეგა 12“-ის მიერ წარმოებული
ხელოვნური ბრინჯი აღარ იყიდება“, -
განუცხადა „პრაიმტაიმს“ კახა სოხაძემ.
3.
ყველას უყვარს ბრინჯი, რადგან წარმოადგენს
მილიარდობით ადამიანის საკვებს.
კულინარიის გარეთ, შეგიძლიათ
ის სახლში სხვადასხვა დანიშნულებით გამოიყენოთ.
ჩვენ რამდენიმე იდეას მოგაწვდით:
– ჩაყარეთ ბრინჯი სამარილეში.
იცავს მარილს სინესტისაგან,
რომ თავისუფლად გადმოიყაროს მარილი
და ერთმანეთს არ მიეკრას.
– დაისვენეთ სხეულის ტკივილებიდან.
ჩაყარეთ ბრინჯი წინდაში
და შედევით რამოდენიმე წამი.
დაიდევით თბილი ბრინჯი სადაც გტკივათ.
– გაწმინდეთ ყავის საფქვავი.
ჩაყარეთ ცოტა ბრინჯი ყავის საფქვავში
და ბრინჯი მთელ დაგროვილ სიბინძურეს მოაშორებს.
– გაამშრალეთ თქვენი ელექტრო ნივთები.
თუკი თქვენ მობილური ტელეფონი დაგისველდათ,
ჩადეთ ის 24 საათის განმავლობაში ბრინჯში
და ბრინჯი მას მთელ სინესტეს გამოუყვანს,
თქვენი მობილური ტელეფონი კი ისევ იმუშავებს.
– გაწმინდეთ სამზარეულოს პლასტმასის ყუთები.
დაყარეთ 2,5 სანტიმეტრზე ბრინჯი
და ჩაასხით 5 სანტიმეტრზე წყალი.
დახურეთ კარგად ყუთები და ამოძრავეთ.
ბრინჯი ხეხავს შიგა კედლებს
და წმინდავს ჩამჯდარი ჭუჭყისგან.
გრუნტი და პატიოსნება
მშენებლობა მოითხოვს პატიოსნებას,
რომელიც ქართველ მშენებელთა დიდ ნაწილს აკლია.
ისე მოქმედებენ, თითქოს მტრისთვის აშენებდნენ სახლებს.
არ ადარდებთ, რომ ერთ დღეს უცებ შეიძლება ჩამოექცეს ჭერი
უამრავ უდანაშაულო ადამიანს.
თუ კატასტროფული გეოტექტონიკური ძვრები არ მოხდა,
"ხრუშჩოვკები" სივრცული მოდელით,
როგორც ხისტი ნაგებობა, მეტად საიმედოა.
მთავარია, საიმედო გრუნტზე იჯდეს.
თბილისის ავადმყოფობაა
მასივების განაშენიანებით დამძიმება,
რაც ზრდის ტექნოგენური წყლების დონეს.
ახალი განაშენიანების შემდეგ ძველი საინჟინრო,
წყალშემცველი კომუნიკაციების გადაიარაღება არ ხდება
ან დროულად ვერ ესწრება, კანალიზაციის, სასმელი წყლის,
სანიაღვრე და სადრენაჟე ქსელების სისტემები
იმდენად გადატვირთულია,
რომ ვერ უზრუნველყოფს
ნორმალურად მუშაობას.
გრუნტში ჩამჯდარი კომუნიკაციები
მგრძნობიარეა, ზიანდება, წყალი ჟონავს
და გრუნტს რეცხავს.
ამ გრუნტზე ზის ქალაქი.
როდესაც წყლები დაიწრიტება,
გრუნტის ფორიანობა იზრდება.
გამომშრალი ფორიანი გრუნტი იკუმშება
და შენობა არათანაბრად ჯდება.
სწორედ ამას მოჰყვება ბზარები
და ჩნდება ავარიული შენობები.
ასეთი რისკფაქტორების არსებობა
გაუმართლებელია ისეთ რთულ სეისმურ გარემოში,
როგორშიც ჩვენ ვცხოვრობთ.
საჰაერო გზები
ყურადღება! - დიდი დიღმის ფასები ვაკეში,
იყიდება ბინა სამშენებლო-დეველოპერული
კომპანია „ციტადელი ჯგუფი“-საგან.
თბილისის შუაგულში,
ვაკე-საბურთალოს ახალი გზიდან 150 მეტრში,
გზიდან 30-40 მეტრის სიმაღლეზე,
დოლიძის მაღლობის მხარეს,
მზიურის კოშკების ზემოთ,
სტიქიის ზონისაგან
აბსოლუტურად უსაფრთხო ადგილას.
პატარა და კოხტა,
სიმწვანეში ჩაფლული საცხოვრებელი კორპუსი
ეკოლოგიურად სუფთა და მყუდრო უბანში.
1 კვ.მ თეთრი კარკასი 520$,
განვადებით - 550-580$.
რემონტი 1 კვ.მ. 70-150$.
ავტოსადგომის ფართი 18 კვ.მ,
ფასი 5200$, განვადებით 5500-5800$.
თავისუფალი შიდა დაგეგმარება.
მშენებლობის ვადა 1,5 წელი.
პირველი შესატანი სრული ფასის 1/3,
1/2-ის შეტანის შემთხვევაში 1 კვ.მ. ფასი 550$.
თქვენი შენატანი გარანტირებულია უძრავი ქონებით.
სამშენებლო სამუშაოები დაწყებულია.
მის: სიმონ ჩიქოვანის 95.
მშენებლობის სანახავად შედით იუთუბზე
და აკრიფეთ ტექსტი: Citadelgroup ltd
ტელ: 592 02-77-49; 790 19-19-31; 557 37-99-41
გათიშული ტვინები
ფოთში ზღვამ შვიდი მკვდარი დელფინი გამორიყა,
გვატყობინებს ფოთელი ახალგაზრდა.
ხალხი სანაპიროს ვერ ეკარება.
ბათუმელების თქმით,
ბათუმშიც დაფიქსირდა ასეთი შემთხვევა.
თუმცა არც ბათუმსა და არც ფოთში
არანაირი ღონისძიებები არ ტარდება,
რომ მკვდარი დელფინები სანაპიროდან გაიტანონ.
სპეციალისტთა თქმით,
ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში,
სანაპირო ზოლზე ასობით დელფინი ირიყება.
ეს პროცესი მარტიდან სექტემბრამდე გრძელდება.
დელფინების სიკვდილის მიზეზი
მწვავე ვირუსული დაავადებაა,
რაც სპეციალისტების აზრით,
შავი ზღვის დაბინძურებაზე მეტყველებს.
გასულ წელს ასეთი 121 შემთხვევა დაფიქსირდა,
აფხაზეთის ჩათვლით.
წელს კი მდგომარეობა შედარებით უკეთესია.
დაფიქსირებულია მხოლოდ 40 შემთხვევა.
გამორიყულ დელფინებს შორის უფრო ხშირად
თეთრგვერდა დელფინები გვხდება,
აფხაზეთში კი - ფიგუს ჯოგი, რომელთა რაოდენობაც
საქართველოს ტერიტორიაზე 100-ს არ სცდება.
ისინი აფხაზეთში მიგრირებენ,
იქ სადაც “ფლორისა და ფაუნის” მიერ
კიდევ ერთი შექმნილი ორგანიზაცია
გარიყული დელფინების ეროვნული ქსელი
მათზე მონიტორინგს ახორციელებს.
რამდენიმე ხნის წინ,
შავი ზღვისპირეთის ქვეყნების კავშირი
აწარმოებდა კვლევას, რის მიხედვითაც,
დელფინების მასობრივი სიკვდილის მიზეზი ვირუსია,
რომლის მაპროვოცირებელი ზღვის დაბინძურებაა.
ვირუსი მთელ შავიზღვისპირეთშია გავრცელებული –
ზურგის ტვინის სტრეპტოკოკზი,
ეს არ არის ლოკალური მოვლენა.
ამ დროს დელფინს ეთიშება ტვინი
და კოორდინაციის უნარს კარგავს.
კოორდინაცია დაკარგული დელფინების
მკურნალობას აზრი არ აქვს,
რადგან ავადმყოფობა რადიკალურ ფორმებში ვითარდება.
მისი გადარჩენისა და უკან გარემოში დაბრუნება ნაკლებია.
ჩვენთან ზღვის წყალი იდეალურ მდგომარეობაში რომ იყოს,
გამორიყვის შემთხვევებიც ერთეული იქნება.
თუმცა, ვაი-გარემოსდამცველები
ჯიუტად ცდილობენ საპირისპირო დაამტკიცონ.
როგორც ვიცით,
დელფინები თბილსისხლიანი ცხოველები არიან
და მათსა და ადამიანის ფიზიოლოგიას შორის
ბევრი მსგავსებაა, ამიტომ ამ ვირუსით
ადამიანების დაავადების ალბათობაც დიდია.
მით უმეტეს, რომ ეს პროცესი გრძელდება
მარტიდან სექტემბრამდე, ვეგეტაციის პერიოდში
და მთლიანად ემთხევევა ტურისტულ სეზონს,”-
განაცხადა არჩილ გუჩმანიძემ,
“ფლორისა და ფაუნის” ხელმძღვანელმა.
ალბათ ყველას აინტერესებს,
თუ სად მიყავთ გარდაცვლილი დელფინები?!
პირველ რიგში, დაავადებული დელფინი
უნდა მოშორდეს ხალხმრავალ ადგილს, ზღვის პირს.
არანაირი კონტაქტი ადამიანსა და
ავამყოფ დელფინს შორის არ უნდა შედგეს.
ის არც ნაგავსაყრელში უნდა იყოს გადაგდებული,
რადგან მწერები და სხვა ცხოველები,
რომლებიც მათთან კონტაქტში შევლენ, დაავადდებიან
და ავადმყოფობის გავრცელების რისკი გაიზრდება.
ამ ყველაფერს თავი რომ ავარიდოთ,
უნდა დავიცვათ არამარტო გარემო,
არამედ ზღვის წყლის სისუფთავეც.
ასევე გამორიყვის დროს უნდა მოხდეს დროული რეაგირება სანდასუფთავებისაგან და გარემოს დაცვის სამსახურებიდან,
რადგანაც საქმე არამხოლოდ ცხოველების,
არამედ ადამიანების ჯანმრთელობასაც ეხება.
საშუალო ვადა
როგორც მოგეხსენებათ,
საქართველოში არის მცურავი კურსი
და ძალიან რთულია,
რომ მოკლევადიან რყევებზე
გაკეთდეს ასეთი კომენტარი.
ვფიქრობ, რომ ნებისმიერი ასეთი კომენტარი
დიდ რისკს შეიცავს.
კურსზე მოქმედებს სხვადასხვა გარიგება,
მოლოდინები, რომლებიც არსებობს
და ეს ყველაფერი არის ერთად ასახული.
ვფიქრობ, რომ საშუალოვადიან პერიოდში
ჩვენ ვალუტას ექნება
გამყარების მიმართულებები.
II - ლექსები ცოცხალთა გორაკის ანთოლოგიიდან
გადაშლის ვინმე ქალაქურ გაზეთს?
გაამთლიანებს წიგნად ჩემს ლექსებს?
როგორ ვნატრობდი სიყვარულს!
როგორ მწყუროდა სიცოცხლე!
ედგარ ლი მასტერსი, სპუნ-რივერის ანთოლოგია
ცოცხალი ვარ და მიხარია
სამი ოჯახი დავკარგე, შვილი დავკარგე, ცხოვრება დავკარგე,
ყველაფერი, და როგორ შემიძლია მაინც. ყოჩაღ მე!
ვემსახურები ხალხს, სანამ შემიძლია. ადამიანი თუ ხარ,
ადამიანურად უნდა მოეპყრო ყველას. უნდა იყო კაცი,
უნდა იყო ერთგული შენი ქვეყნის, შენი ხალხის.
სიყვარული უნდა დაიმსახურო.
მე სულ ხომ არ ვიცოცხლებ, მოვკვდები,
ის კი არ უნდა თქვან, ცუდი კაცი იყოო,
უნდა თქვან, კარგი კაცი იყო,
ცოდო იყო, რომ წავიდაო...
ქუჩაში გამვლელები ყრიან რაღაცეებს,
მაგრამ ლანძღვა საჭირო არ არის.
იმ ადამიანმა ნაგვის დაყრით თავი დაიმცირა
და მე კიდევ აღარ დავამცირებ, არ გავლანძღავ.
ჩემთვის მთავარია ცოცხალი ვარ და მიხარია,
რომ ჩემი ხალხის ლამაზ და სუფთა გარემოზე ვზრუნავ.
ჩემი ხნის ხალხი, ზოგი ვეღარც დადის.
გუშინ მოხუცმა კაცმა გაიარა ჯოხით.
ჩემგან ცოტა მოშორებით მანქანამ დაუსიგნალა და წაიქცა.
მივედი და ავაყენე.
ტარიელ მაისურაძე (დ. 1931)
ჭუჭყი
ჭუჭყიანია ფული, გთხოვ, დაიბანე ხელი;
ხელის ჭუჭყია ფული, გთხოვ, დაიბანე ხელი.
სხვისი ჯიბისკენ გაგექცა ურჩი, ჯიუტი ხელი?
ვიდრე თავს ბანი დაგექცა, გთხოვ, დაიბანე ხელი.
გთხოვ, დაიბანე ფული, ჭუჭყიანია ხელი;
გთხოვ, დაიბანე ფული, ფულის ჭუჭყია ხელი.
სხვისი ლექსისკენ გაგექცა ანცი, კუდრაჭა ხელი?
ვიდრე რითმები წაგექცა, გთხოვ, დაიბანე ხელი.
ჭუჭყიანია ჯიბე, რომელშიც იდო ფული,
შენს ტვინს მიადგი კიბე, არ მოიყვანო გული.
გთხოვ, დაიბანე ჭუჭყი, ჭუჭყის ხელია ფული;
სტყორცნე კაცური პურჭყი ასფალტს, ხელია ფული.
მაშ, თუ ჭუჭყია ფული, მაშ, თუ ხელია ფული,
მაშ, თუ ტვინია ფული, მაშ, თუ გულია ფული,
ნუ გაგექცევა ხელი სხვისი ჯიბისკენ; გელის,
სულელი ხარ ხარ თუ ხელი, იქ, სხვის უბეში, გველი.
არიელ ანტურია (დ. 1933)
ყვავილების გამყიდველი
ეს იები ჩვენს მთებში დავრკიფე.
ჩემი ცხოვრება სულ გაჭირვებაში გავატარე.
დედა ადრე გარდამეცვალა,
დავრჩით ობლები.
დედინაცვალი სულ მცემდა.
მივიდოდი ტყემლის ხესთან
და როცა მშიოდა,
სულ იმას ვჭამდი-ხოლმე.
მათრობდა თუ რა იყო, არ ვიცი,
დამეძინებოდა ტყემლის ხის ქვეშ.
გამეღვიძებოდა და ისევ ხის ქვეშ ვიყავი.
დავოჯახდი 14 წლის ასაკში.
ჩემი მეუღლე დუშეთში გავიცანი.
გარდამეცვალა უკვე.
ახლა ჩემ დასთან ერთად
სოფელ ბნავისში ვცხოვრობ, მარტო.
ქრისტინე ახალაშვილი (დ. 1938)
ემიგრანტი
სამი ბიჭი,
4 შვილიშვილი
და 2 შვილთაშვილი მყავს.
არცერთი არ მუშაობს,
რადგან სამსახური ვერსად იპოვეს.
ოჯახის ერთადერთი შემოსავალი
ჩემი ხელფასია,
რომელსაც საქართველოში
ყოველთვიურად ვაგზავნი.
ჯანმრთელობის კუთხით
მეც პრობლემები მაქვს,
გული მაწუხებს.
ექიმები მეუბნებიან,
არ შეიძლება შენი მუშაობაო,
მაგრამ სხვა რა გზაა.
ლენა გაბუნია (დ. 1939)
40 წელი
მუშაობის 39–წლიანი სტაჟი მაქვს.
ახლა კიდევ მუშაობა როგორ უნდა შევძლო?
სამუშაო კი არ უნდა შემოგვთავაზონ,
პენსია უნდა გაგვიზარდონ
ან დახმარებები დაგვიმატონ.
ჩემი აზრით,
პენსია სამუშაო გამოცდილების
მიხედვით უნდა გვენიშნებოდეს.
ის, ვინც მთელი ცხოვრება დიასახლისი იყო
და მე, რომელიც თითქმის 40 წელს ვმუშაობდი,
ერთსა და იმავე თანხას არ უნდა ვიღებდეთ.
საერთოდ, ამდენი ახალგაზრდაა უმუშევარი,
ამდენი პრობლემები აქვთ
და იმათ მიხედოს მთავრობამ.
ნათელა მამულაშვილი (დ. 1941)
დატრიალება
სიძის მეზობლად ვცხოვრობ.
ქორწილი რომ დამთავრდა,
ქვაბებით წამოვიღეთ რესტორნიდან საჭმელები,
როგორც ხდება ხოლმე.
დატრიალდა ოჯახი
სუფრის სახლში გასაწყობად
და სადაა ან ჩანგალი, ან თეფში, არ რამე.
სიძე-პატარძლის საწოლი
და ქვეშაგებიც კი მოპარული იყო.
დაცარიელებული დაგვხვდა სახლი.
სიძე იძახდა, -
სად დავწვე ახლა მეო?!
მეზობლები დავტრიალდით მერე,
ზოგმა საბანი მოვუტანეთ,
ზოგმა ლეიბი და თეფში.
მურთაზ ჩხარტიშვილი (დ. 1960)
ვუძღვებით ცხოვრებას
ორი კურდღლის მდევარი რომ ვერც ერთს დაიჭერს,
ეს სიბრძნე მე გამოვცადე.
სანდრო და პაპუნა –
ორივე მიყვარდა სხვადასხვაგვარად.
პაპუნას ოჯახი ჩემთვის დასაყრდენი იყო,
რასაც ვერ ვიტყოდი სანდროზე.
მისი მშობლები გაყრილები იყვნენ,
სანდროს მამას სხვა ცოლი ჰყავდა,
დედას კი – სხვა ქმარ-შვილი.
სანდრო ბებიასთან იზრდებოდა.
ამ არეულ ოჯახში ვიპოვიდი კი ბედნიერებას?
30 წელს რომ გადავცდი,
მარტო დარჩენის შემეშინდა
და გავყევი კაცს,
რომელმაც ხელი მთხოვა.
შვილიც შეგვეძინა, ელენე.
ჩემი მეუღლე მშრომელი,
ნორმალური ადამიანია,
ვუძღვებით ცხოვრებას,
მაგრამ ეს ის არ არის, რაც უნდა იყოს.
სიყვარულით შექმნილი ოჯახები მაინც სულ სხვაა,
თან მდევს უკმარისობის განცდა
და ვცდილობ, ამ თემაზე არ ვიფიქრო.
სამაგიეროდ, ჩემს შვილს შთავაგონებ,
რომ უსიყვარულოდ არ გათხოვდეს.
ნონა ჯამასპიშვილი (დ. 1970)
უვადო პატიმრობა
უდანაშაულო პატიმარი ვარ,
სასჯელიც შესაბამისი მაქვს – უვადო.
მხოლოდ ერთი ფანჯარა მაქვს,
საიდანაც სულ ერთ და იგივე სურათი მოსჩანს
წელიწადის ყოველ დროს.
ვფიქრობ, ბუნება მაინც იცვლებოდეს,
ცვიოდეს ხეებს ფოთლები
და იბადებოდეს ახალი სიცოცხლე.
არამც და არამც, მხოლოდ ამინდი იცვლება
და ისე მიხარია ეს ყველაფერი, თვალს ვერ ვწყვეტ.
ტუსაღი ვარ, რომელიც კვირაში ერთ დღეს ელოდება,
გარეთ გავიდეს და სუფთა ჰაერი ჩაისუნთქოს.
ზედამხედველი მყავს, უფლის წყალობით, კარგი,
არ მაქვს მკაცრი კონტროლი
და მეც პირნათლად ვიხდი სასჯელს,
ბედმა რომ მარგუნა.
ბევრი დრო მაქვს ფიქრისთვის,
ვფიქრობ წარსულზე, მომავალზე, აწყმოზე.
გტკივა, უსაშველოდ გტკივა
სხეულის ყველა ნაწილი, ყველა ორგანო.
პასუხს ეძებ კითხვაზე: რატომ?
და პასუხსაც ვერ პოულობ.
თავს იიმედებ იმით,
რომ ამ უვადო პატიმრობაში თანხას გიხდიან,
რომლითაც აბედნიერებ შვილებს,
უზრუნვრლყოფ მათ სწავლას,
უქმნი კარგ მომავალს და ეს ძალას გმატებს.
გენატრება ტკივილამდე.
თურმე როგორ შეგძლებია დატოვება
შენი სულის და გულის.
ფიქრებში მიდიხარ შორს,
თავს ადანაშაულებ და მიზეზსაც ვერ პოულობ.
იმედს იტოვებ, უდანაშაულო პატიმრობისთვის
მოგიწევს ამნისტია და იხილავ შენს მზეს,
შენ სულსა და გულს.
ამით იმშვიდებ თავს,
დღეები გადის,
წლებიც და ახალგაზრდობაც.
სოფო იმერლიშვილი (დ. 1990)
რატომ? - ამაზე პასუხი არ მაქვს
8 წელი ახალციხეში ვიცხოვრე იმ იდეით,
რომ ხარისხიანი პროდუქტი მეწარმოებინა,
გრანტებიც მოვიგე და საქართველოს რეალობისთვის
დიდი ფერმერული მეურნეობის მეპატრონეც გავხდი.
ბევრი გამოწვევა იყო...
მახსოვს 2010 წელს მოგებულ ტენდერზე
გაფორმებული ხელშეკრულება როგორ შემიწყვიტეს
და ასობით ათასი ვალი როგორ დაგვედო კომპანიაში,
მაგრამ რაც არ გკლავს გაძლიერებს პრინციპით გავიტანეთ თავი.
დაიწყო ახალი ერა - სოფლის მეურნეობის აყვავების,
ამ პერიოდში ფერმა დავხურეთ,
ძროხები ბრუცელოზით დაავადდა.
რატომ? - ამაზე პასუხი არ მაქვს.
ბევრი მიზეზი დასახელდა და დაკვლა მოგვიწია,
აქაც ასობით ათასი ვალი დავიდეთ,
ეხლაც მოგებული ტენდერი წავაგეთ!
ბევრი რომ აღარ ვილაპარაკო,
ყველაფერს - რასაც შევწირე თავი,
რის გამოც სოფელში გადავედი საცხოვრებლად
და შვილები ფაქტობრივად დედის გარეშე დავტოვე,
რასაც შეეწირა ჩემი ოჯახი,
ანუ ჩემს ფერმერულ მეურნეობას ვყიდი!
ნინო ზამბახიძე (დ. 1978)
განსაცდელი
ამას წინათ დიდი განსაცდელის წინაშე აღმოვჩნდით.
ჩემს ქმარს ახალგაზრდა ქალმა შვილი გაუჩინა.
თბილისში რა დაიმალება! მესამე პირისგან შევიტყვე.
შვილებისთვის არ გამიმხელია,
არც ქმრისთვის მითქვამს რამე,
უხმოდ მივიღე ეს ტკივილი
და ვეცადე გამკლავებას.
რაც უნდა მოხდეს, ოჯახს არ დავანგრევ,
არც ჩემს ქმარს გადავუქცევ ცხოვრებას ჯოჯოხეთად!
ის ქალი თავისთავად უკვე დიდი საფრთხეა,
მაგრამ უმწეო ბავშვმა არაფერი დააშავა, რომ დაიბადა.
რამხელა ძალისხმევა სჭირდება ცოლს,
ეს რომ მოინელოს და გადალახოს.
ლია ლეკვეიშვილი (დ. 1979)
პირისპირ
რთულ მდგომარეობაში აღმოვჩნდი.
ჩემი ქმრის მეჯვარე და შვილის ნათლია, გიო,
რამდენიმე წელია უცნაურად იქცევა,
ლამის სიყვარულს მეფიცება.
სარგებლობს იმით, რომ ქვრივი ვარ
და გასაქანს არ მაძლევს.
შესაძლებლობას მართმევს, ჩემი ცხოვრება მქონდეს.
კვირაში ორჯერ მოდის ჩვენთან
პროდუქტებით დახუნძლული.
ერთი მხრივ, მადლიერი ვარ, ასე რომ ირჯება,
მაგრამ, მეორე მხრივ, თავს უხერხულად ვგრძნობ.
მეზობლები ხედავენ და მეუბნებიან,
ბედი გქონია, რა სახელი დატოვა შენმა ქმარმა,
რომ ძმაკაცები მის ცოლ-შვილს
ასეთ პატივს სცემენ, თავს გევლებიანო.
ვინ იცის, გულში რას ფიქრობენ,
ალბათ მჭორავენ კიდეც, კუდებს აბამენ.
ან სად ხედავენ ჩემი ქმრის ძმაკაცებს –
გიოს გარდა არავინ მოდის, არავის ვახსენდები.
რატომ უნდა მითხრან, ბედი გქონიაო?!
ასე რომ ყოფილიყო, 34 წლის ასაკში არ დავქვრივდებოდი
და აპოლონივით ქმარს არ ჩავდებდი მიწაში.
მაშინ ჩვენი შვილი, ნიკა,
2 წლის იყო, ახლა 12 წლისაა.
მარტოს მიწევს გაზრდა.
ზოგჯერ ძალიან მაბრაზებს, არ მემორჩილება.
იმასაც მეუბნება, ქალი ხარ და ამ ცხოვრების რა გაგეგებაო.
ახლა სჭირდება კაცის ხელი.
ძმა არ მყავს, რომ ყურადღება მიაქციოს.
ჩემს შვილს სიგიჟემდე უყვარს.
იმ მამაშვილურ სიყვარულსაც გრძნობს,
რაც მამასთან არ დასცალდა.
ზოგჯერ შეიძლება შუაღამით დამადგეს თავზე.
მოგვიკითხავს და პირს თუ არ ვუჩვენებ, მიდის.
მგონი, მამოწმებს, მარტო ვარ თუ არა.
ყოფილა შემთხვევა, ბავშვი გამიღვიძებია,
გიოსთან მარტო რომ არ ვყოფილიყავი პირისპირ.
ზოგჯერ ისეთი ლტოლვა მოდის მისგან…
ხომ უნდა ესმოდეს, რომ ჩვენ შორის არაფერი მოხდება?!
ბევრი წინაღობაა: ჩემი გარდაცვლილი ქმრის მეგობარია,
ჩემს დაქალს ჩაუვარდა გულში,
ეს ჩემთვის უკვე ბარიერებია.
და რაც ყველაზე მთავარია,
ნათელმირონობა გვაკავშირებს,
ამიტომ ჩვენი ურთიერთობა
უფლისგან კურთხეული არასოდეს იქნება.
იმდენ სითბოსა და ყურადღებას იჩენს, ძნელია რამე ვთქვა.
ქალისთვის, ხომ იცით, რას ნიშნავს სითბო და მზრუნველობა?
თანაც სიმპათიურია, კაცურად მიმზიდველი.
ჯერ კიდევ ახალგაზრდა ვარ,
ხომ შეიძლება ისე წავიყვანო ცხოვრება,
რომ მარტო არ დავრჩე?
შვილი გაიზრდება, ცოლს შეირთავს,
თავის გზას დაადგება, მე კი…
ასაკოვანი ქალებისგან გამიგია,
ყველაზე დიდი შეცდომა ის არის,
ცხოვრებაში მარტო რომ დავრჩითო.
გიო არ მიშვებს იქამდე.
მოვეწონე ერთი-ორს, მაგრამ დამიფრთხო.
არ ვიცი, რა უთხრა ისეთი, ჩემკენ აღარ იხედებიან.
ჩემი ძმაკაცის ხსოვნისთვის შენს თავს არავის დავაჩაგვრინებო.
როცა უნდა, იხსენებს ჩემს ქმარს,
როცა უნდა, თავისად მთვლის.
ქეთევან დარბაიძე (დ. 1979)
რადიკალური განსხვავება
სწორედ ტყუილია ბოროტების სათავე.
არამარტო ქმარს, საკუთარ თავსაც ვატყუებდი.
ხან ცეკვაზე სიარული ავიხირე, ხან ცურვაზე.
მინდოდა, სამსახურის შემდეგ დრო გამეყვანა.
ქმარი არაფერს მიშლიდა,
მთავარი იყო, კერძი დახვედროდა თავის დროზე
და მოწესრიგებული სამოსი.
რაც დამემართა, ამას არანაირი გამართლება აქვს,
თუმცა მაშინ სხვაგვარად ვფიქრობდი.
ზნეობრივი ადამიანი ამას არ ჩაიდენს.
მე კი თავს სრულებითაც არ ვთვლიდი უზნეოდ.
გავიცანი თორნიკე, რომელსაც მოვეწონე.
ჩემი ქმრისგან რადიკალურად განსხვავდებოდა.
ბევრად უფრო ვაჟკაცური, ძლიერი ჩანდა.
ფლირტით დაიწყო და დროთა განმავლობაში
სერიოზულ ურთიერთობაში გადაიზარდა.
ღალატი არ მიფიქრია, მეგონა განვიტვირთებოდი.
ამასობაში შემიყვარდა.
ფიქრით ვღალატობდი, სხეულით – არა.
სანამ ქმართან ვცხოვრობდი,
თორნიკესთან სქესობრივი კავშირი არ მქონია.
უგონოდ შევუყვარდი, არ მეშვებოდა.
რას აღარ აკეთებდა სიყვარულის გამო,
ოცნების კოშკებს მიგებდა.
ბუნებით არ ვარ მოღალატე.
ვერასდროს წარმოვიდგენდი,
სხვა თუ შემიყვარდებოდა,
ვასოზე წინ თუ დავაყენებდი ვინმეს,
მაგრამ ასე მოხდა.
თორნიკესთან შედარებით
ვასო უსუსურ კაცად მეჩვენებოდა,
მის ნაკლოვანებებს უფრო მძაფრად აღვიქვამდი
და შევიგრძნობდი.
მისი ყველა სიკეთე დავივიწყე,
ისიც კი აღარ მახსოვდა, ადრე რომ მიყვარდა.
ვფიქრობდი, თორნიკე ჩემი პირველი,
ერთადერთი სიყვარულია-მეთქი.
ყოვლისშემძლედ წარმომედგინა.
იდეალურ მამაკაცად მიმაჩნდა,
არ მჯეროდა, რომ ბედმა მისი ღირსი გამხადა.
თორნიკემ ცოლობა მთხოვა.
იმ ზომამდე მივედი, რომ თავი ვაიძულე,
სიყვარულის გამო ოჯახი დამენგრია.
არც ქმარს გავუწიე ანგარიში, არც ოჯახს,
არც მშობლებს და არც შვილს.
ვიფიქრე, ბავშვი გაიზრდება და გამიგებს-მეთქი.
გაყრიდან რამდენიმე თვის შემდეგ
თორნიკეს ცოლად გავყევი.
თორნიკეს მშობლებმა არ მიმიღეს,
განათხოვარი, შვილიანი ქალი რძლად არ ინდომეს.
წლების განმავლობაში წვალებ-წვალებით პატარა ბინა ავიშენეთ.
მანამდე გირაოთი ვცხოვრობდით.
ორი შვილი შეგვეძინა.
ლიკუნას თავიდან ძალიან გაუჭირდა,
მაგრამ მერე ბავშვებმა გაახალისეს.
გიჟდება პატარებზე.
თორნიკეც არ გამოდგა ცუდი მამობილი ლიკუნასთვის,
ყოველთვის ანგარიშს უწევს.
მაინც ვფიქრობ, რომ პირველი ოჯახი არ უნდა დამენგრია,
არ უნდა გამერთულებინა არც ჩემი და არც სხვისი ცხოვრება.
შეყვარებული კაცი ქმრად რომ იქცევა,
იდეალურ სახეს კარგავს და უბრალოვდება.
ჩემი ახალი ქმარი სულაც არ გამოდგა ისეთი ძლიერი,
როგორიც თავის დროზე მესახებოდა.
მთელ ოჯახს ჩემი მხრებით მივათრევ.
თორნიკეს ძმაკაცებში სირბილი ყველაფერს ურჩევნია.
თავისი ბავშვების ჭიჭყინს ვერ იტანს,
თითქოს სხვისი შვილები არიან.
ვასოს უწყინარ ბუზღუნსაც კი ვერ ვიტანდი
და თორნიკეს სახით უხეში ქმარი შემრჩა ხელში.
ლელა კვიჟინაძე (დ. 1980)
პირველი აგური
როცა სხვების ნახირს მივყვებოდი,
საკუთარზე ფიქრს არ ვეშვებოდი
და მიზნის მისაღწევად გეგმებს ვაწყობდი.
ცხრა წლის წინ ერთ კაცთან ვმუშაობდი,
ძველ სახლებს ანგრევდა და აგური გაჰქონდა.
ნამუშევარი ფული აღარ მომცა
და ამ თანხაში დამიტოვა ადგილი,
რომელზეც დღეს ჩემი ფერმაა.
მისთვის აქაურობა არაფერს ნიშნავდა,
ჩემთვის კი ეს იყო მიწა,
რომელზეც პირველი აგური დავდე
მომავალი ოცნების ასაშენებლად.
ნელ-ნელა, ეტაპობრივად დავიწყე,
საქონელს საქონელი ემატებოდა
და წლიდან წლამდე ვზრდიდი ფერმას
და აქამდე მოვედით.
გურამ მანგოშვილი (დ. 1987)
უფსკრული
წარმოდგენა არა აქვს ადამიანს,
რა ხდება იმ შახტში,
როგორ ადგილებზე
და სად ვმუშაობთ.
ბოდიში და
ვირთხებივით დავძვრებით.
და როდის დაარტყამს
ეს სამთო დარტყმა
და მოგვკეტავს იქეთ,
უფსკრულში,
გამოუსვლელ ადგილას,
საიდანაც შანსი არ არის,
ცოცხალი რომ გამოხვიდე,
არავინ იცის.
თან ეს ყველაფერი
28 ლარად.
ვალერი კუხალაშვილი (დ. 19??)
გადარჩენა
საშინელება მოხდა,
პირველად სახეში შემომეყარა,
თავიდან ტკივილით არ მტკენია,
გამიკვირდა, მივიხედე რა მოხდა თქო.
მერე, ცოტა მწარედ რომ მომხვდა სახეში
ხელები ავიფარე და შევტრიალდი.
ზევით დავაპირე წასვლა,
ვიფიქრე, გავასწრებ თქო,
მაგრამ იქამდე ვეღარ მივედი.
ქვემოთ ჩასასვლელი იყო,
ფეხით უნდა ჩავსულიყავი,
მაგრამ თავით ჩავვარდი.
წელს ზევით ძირს ვიყავი,
ფეხები ზევით მქონდა,
ქვები მხვდებოდა ფეხებზე.
საშინელი წნევა იყო,
წამებში ხდებოდა ყველაფერი.
თავი კიბის საფეხურს დავარტყი.
ფეხზე წამოვდექი
და ქვემოთ დავაპირე წასვლა,
სიბნელე იყო და ვერ ვხედავდი.
სამი ნაბიჯი გადავდგი,
მაგრამ სიარული ვერ შევძელი,
დაჟეჟილი ვიყავი,
დამეწყო ტკივილი, კანკალი.
ფიცარზე, რომელიც კიბეზეა მიმაგრებული,
თავი დავიმაგრე და დავიწყე ყვირილი –
„ირაკლი მიშველე!“
ის ჩემზე გაჭირვებულ დღეში ყოფილა.
წამოვიდა ჩემთან.
სანამ მოვიდოდა,
დისპეჩერისთვის ტელეფონით უთქვამს,
ასეთი მდგომარეობაა და ხალხი მოგვაშველეო.
დამიძახა, ნუ გეშინია, მოვდივარო.
შუქმა რომ შემოანათა,
ვიფიქრე მეშველა, აღარ მოვკვდები თქო.
ამოვიდა ირაკლი,
ხელი მომკიდა და ჩამიყვანა.
მალე ერთად გამოგვიყვანეს გარეთ,
სასწრაფო დაგვხვდა
და საავადმყოფოში წაგვიყვანეს.
მურმან აშოთია (დ. 19??)
შრომის უსაფრთხოება მოწესრიგდეს
ბაზარში შევდიოდი, ხილ-ბოსტანზე ვმუშაობ.
6-ის რაღაც წუთები იყო, ჩემმა ბიძაშვილმა რომ დამირეკა
და მითხრა, მიხო დაკარგულია და არ ჩანსო.
მაშინვე გამიელვა თავში, რაც ხდებოდა.
როცა არ ჩანს, ესე იგი გადასმულია ყველაფერზე ხაზი.
მივედი შახტთან. არავინ ჩანდა.
მხოლოდ ჩვენნაირი მუშები იდგნენ.
მისამძიმრებდნენ, მე კიდევ იმედი მქონდა.
როცა დაკარგულია ადამიანი,
1%-ს ყველა იტოვებს და ღმერთს შევთხოვდი,
ყოველ წუთს ლოცვას ვკითხულობდი,
რომ გადაერჩინა, მაგრამ არ მოხდა ასე.
მეუბნებიან, მიმდინარეობს ექსპერტიზა და გამოძიებაო.
რა გამოძიებაზე მელაპარაკებიან.
გამოცდილი მაქვს და ვიცი, როგორც მოიქცევიან.
ხვალ მოვალთ, თანხას მოვიტანთო.
რა თანხაზე ლაპარაკობენ - ასე ყიდულობენ სიცოცხლეს?!
შახტის დახურვაში გამოსავალს ვერ ვხედავ, ხალხს სესხები აქვს.
იქ 1200 ოჯახი მუშაობს და ყველა მათგანი მშიერი რჩება.
ჩათვალეთ, რომ ტყიბული დაიცლება.
ამიტომ ყველაფერს ჯობია, რომ შრომის უსაფრთხოება მოწესრიგდეს.
მუშებს ნუ აწვებიან, შეზღუდვები მოუხსნან.
მამაჩემი 35 წელიწადი მუშაობდა შახტში.
გუშინდელ დღემდე თითიც არ უტკენია,
ისეთი გამოცდილება ჰქონდა.
რაც მოხდა, ეს ყველაფერი
შრომის უსაფრთხოების დარღვევაა,
თორემ ასე უბრალოდ არ ხდება.
ნახეთ ხელები როგორ აქვს დაკეცილი.
უჰაერობის გამო არის მოგუდული.
გაგა გამეზარდაშვილი (დ. 19??)
III - ლიტერატურული მთქმელები
ვლადიმერ აფციაური
წუთისოფელი რა არი
წუთისოფელი რა არი,
გასა გებია, რომ ყველა
განვი თარებულ ქვეყანა
ში სი ცოცხლის ხან გრძლივობა
მეტია, ვიდრე საქართვე
ლოში, თან – საგრძნო ბლად მეტი.
მეორე მომენ ტია პრო
ცედუ რუ ლი რე გლამენტი:
ვინ როდის კვდება. რას ნიშნავს
სიცოცხლის ხანგრძლი ვობა? რომ
უფრო დიდხანს ცოცხ ლობ და გვი
ან მოკვდები. ა დამია
ნი უკვ დავი არ არის, მა
გრამ მთავარია, როდის კვდე
ბა ის. ჩვენ თან, სამ წუხაროდ,
ვიღუ პებით უფ რო ადრე,
იქ – უფ რო გვიან, მაგრამ ეს
არ ცვლის სიკვდილის მიზეზე
ბის სტრუქ ტურას. ეს ბუნებრი
ვი პრო ცესია და ამა
ში არაფე რი სა ოცა
რი არ არის. უბ რალოდ, ჩვენ
თან რა ღაც ა რარ ის ბოლომ
დე მო წესრიგე ბული. ბო.
სარეზერვო სისტემა
საქართველოს თავდაცვის სამინისტრომ სარეზერ
ვო სისტემის ახალი კონცეფცია მოამზა
და. ამ საკითხ ზე საქარ თველოს პრემი ერ-მინისტრ
მა გიორგი კვირიკა შვილმა მთავრო ბის დღევან
დელ სხდომაზე ისაუბ რა. როგორც პრე მიერმა
აღ ნიშნა, ა ხალი კონ ცეფცია ით ვალისწი
ნებს ტოტალურ თავდაცვა ში საქართვე ლოს მოქა
ლაქეების ჩართულო ბას და სამობილიზა
ციო რესურ სის ოპტი მალუ რად გა მოყენე
ბას. “ერთი რამ ცხადია, უახლესმა ისტორი
ამაც ნათლად აჩვენა, რომ მოქმედი რეზერვის
და მობილი ზაციის სისტე მა სა ჭიროებს
სერიოზულ გარდაქმნას და დახვეწას და ძლიე
რი სარეზერ ვო სისტე მა ჩვენი ქვეყ ნისთვის ძა
ლიან მნიშვნელოვანი ა. ახალი კონცეფცი
ა ტოტალურ თავდაცვა ში საქართვე ლოს მოქა
ლაქეების ჩართულო ბას და სამობილიზა
ციო რესურ სის ოპტი მალუ რად გა მოყენე
ბას ითვალის წინებს. მნიშ ვნელოვანი ა ითქვას,
რომ სამობი ლიზაცი ო რეზერვთან ერთად აქ
ტიური რე ზერვის სა მი სხვადასხვა სახე ა
რის გათვალის წინებუ ლი ახალი კონცეფცი
ის მიხედვით, ეს არის – ნებაყოფლო ბითი, სა
კონტრაქტო და ანაზღა ურებადი. ჩვენ ეს სის
ტემა საშუ ალებას გვაძლევს, რომ სა ქართველოს
მო ქალაქემ თავისი ად გილი ამ სისტემა
ში ისე მო ძებნოს, რომ ის არ მოწყდეს სამოქა
ლაქო აქტი ვობას, რაც არის ძალი ან მნიშვნე
ლო ვანი. მინ და, მადლო ბა გადავუ ხადო თავ
დაცვის სამი ნისტროს და პირ ადად მი ნისტრს, ლევან
იზორიას გაწეუ ლი სამუშა ოსთვის. დარწ
მუნებული ვარ, რომ სა პარლამენტო განხილვე
ბი, რომელიც დღევანდე ლი დღი დან და იწყება,
იქნე ბა ძა ლიან პრო დუქტიული. დარწმუნე
ბული ვარ, პარ ლამენტის გარდა ჩაერ თვებიან
ა სევე, ამ მიმართუ ლების ექსპერ ტები ამ
განხილვაში და, შედე გად, ჩვენ მივი ღებთ იმ სის
ტემას, რომე ლიც იქნე ბა დაბალან სებული,
სწორი და იმ საჭირო ები დან გა მომდინა
რე, რომელიც ჩვენს ქვეყა ნას აქვს”, – განა ცხადა გი.
საპენსიო კანონი
(სონეტი)
სწავლის ძირი მწარე არის, კენწეროში გატკბილდების.
პენსიაზე უფლების წარ მოშობის სა ფუძველია
საპენსიო ასაკის სა მოცდახუთი წლის მიღწევა.
ამასთანა ვე პენსია ზე უფლება ქალებს წარმო
ეშობათ სა მოცი წლიდან. თუ პირს ერთდრო ულად წარმო
ეშვა უფლე ბა ამ კანო ნითა და სა ხელმწიფო კომ
პენ საციი სა და სახელ მწიფო აკა დემიური
სტი პენდიის შესახებ სა ქართველოს კა ნონით გათვა
ლისწი ნებულ სარგებ ლებზე, მას აქვს მხოლოდ ერთი კანო
ნით მინიჭე ბული სარგე ბლის მოთხოვნის უფლება, მი
სივე არჩე ვით. პენსია ზე უფლება არ წარ მოი
შობა და წარ მოშო ბილი უფლე ბა შე წყდება პირის
მიერ საჯა რო საქმია ნობის განხორ ციე ლების
სწავლის ძირი მწარე არის, კენწეროში გატკბილდების.
საპენსიო კანონი
(ანტისონეტი)
საქართ ველოსგან განსხვავე
ბით, მამაკაცთა საპენსი
ო ასაკი სა მოც დახუ
თი წელი, ხოლო ქალთა სა
მოცი წელი, ა რის დასავ
ლეთ ევ როპის იმ განვითა
რებულ ქვეყნებში, სადაც ოთხ
მოც წელს გადაცი ლებული
მოსახ ლეობა ოთხ პროცენტ
ზე მე ტია. მი უხედა
ვად იმისა, რომ აღმოსავ
ლეთ ევ როპის უმ რავლეს პოსტ
კომუ ნისტურ ქვე ყანაში
(გარდა პოლონე თისა), ოთხ
მოც წელს გადაცი ლებულთა
წილი ოთხ პროცენტ ზე მეტი
ა, მამაკაცთა მინიმა
ლური საპენსი ო ასა
კი სამოცდახუთ წელზე ნაკ
ლები ა. საინ ტერესო
ა, რომ მამაკაც თა სიცოცხ
ლის ხანგრძლივობა სა და მი
ნიმალურ საპენ სიო ა
საკს შორის სხვაო ბა როგორც
დასავლეთ ევრო პის, ასე
ვე პოსტ კომუნის ტურ ქვეყნებ
თან შედარებით, საქართვე
ლოში ყველაზე დაბალი
ა. იმას გარდა, რომ რამდე
ნიმეჯერ დაბა ლია ამ
ქვეყნებთან შედა რებით პენ
სიაც. პენსი აც. პენსი აც.
ზურაბ წიკლაური
ლექსები პროზად
უძლეველი პეპსი
(სასაცილო ამბავი)
1.
"პეპსი ლაითის" შემადგენლობა: გაწმენდილი სასმელი წყალი, დამატკბობელი ნივთიერება ასპარტამი (E951, E950), ნახშირორჟანგი, მჟავიანობის რეგულატორი (E338, E331, E330), კონსერვანტი (E211), კოფეინი, ფერის მიმცემი (E150), ნატურალური არომატიზატორი "კოლა" შეიცავს ფენილალანინის წყაროს.
2.
"პეპსის" შემადგენლობა: გაწმენდილი სასმელი წყალი, ნახშირორჟანგი, მჟავიანობის რეგულატორი (E338, E331, E330), კოფეინი, ფერის მიმცემი (E150), ნატურალური არომატიზატორი "კოლა".
3.
როგორც ხედავთ, შემადგენლობაში შედის შაქრის შემცვლელი ნივთიერება ასპარტამი (E950, E951). მისი გამოყენება კი საკმაოდ მომგებიანია წარმოებისას, ვინაიდან იგი 200-ჯერ უფრო ტკბილია შაქარზე და არ ძველდება. ასპარტამის შემადგენლობაში შედის მეთილენის ნაერთი, რომელიც გულისა და სისხლძარღვების მუშაობას აუარესებს, ასპარტამის შემადგენლობაშივე შედის ასპაროგენული მჟავა, რომელიც აღაგზნებს ადამიანის ნერვულ სისტემას და დროთა განმავლობაში შეჩვევასაც იწვევს.
4.
ასპარტამი ქიმიურად არასტაბილურია. 30 გრადუს სითბოზე ასპარტამი გაზიანი წყლის მასაში ე. წ. ფორმალდეგიდს გამოყოფს, რომელიც ა კლასის კონცეროგენია, რაც ადამიანის ნერვულ სისტემაზე გამანადგურებელ ეფექტს ახდენს. კლასიფიკაციის მიხედვით, ფორმალდეგიდი იმავე ჯგუფის ნივთიერებებს მიეკუთვნება, რომლებშიც შედის ნიშადური და სინილის მჟავა.
5.
ე. წ. "რჩევა" – "მოხმარების წინ გააციეთ", რომელიც "პეპსის" ბოთლზე აწერია, სულაც არ ზრუნავს თქვენს სიამოვნებაზე, ეს სასიცოცხლო გაფრთხილებაა და განგაშის სიგნალი – წერენ ამერიკელი მკვლევარები "ამერიკის მედიცინის ასოციაციიდან".
6.
ნახშირორჟანგი, მჟავიანობის რეგულატორი, იგივე Е-338, ასევე საშიში ნივთიერებაა, იგი კუჭის მუშაობის ბალანსს არღვევს და აშლილობას იწვევს. 0,33-ლიტრიანი პეპსი შეიცავს 140-150 კალორიას, რაც 10 ჩაის კოვზ შაქარს უდრის. ადამიანის ორგანიზმში მიღებული საკვები 4 საათს მუშავდება, ხოლო "პეპსის" მიღების შემდეგ საკვები კუჭში მხოლოდ 20 წუთს ჩერდება. წარმოიდგინეთ, რა სწრაფად ამუშავებს თქვენი საყვარელი გაზიანი სასმელი მიღებულ საკვებს. ამიტომ არც ის უნდა გაგიკვირდეთ, რომ ხშირად ჭამთ და ვერ ნაყრდებით, აქედან გამომდინარე, ჭარბი წონაც გაწუხებთ.
7.
"კონსერვანტი (E211), იგივე ნატრიუმის ბენზონატი, იწვევს ალერგიულ რეაქციებს, განსაკუთრებით უარყოფითად მოქმედებს ბავშვების ქცევასა და ინტელექტზე, იწვევს კიბოს, ასევე შესაძლოა, ადამიანის დნმ დააზიანოს, რაც შემდგომში პარკინსონის დაავადებისა და ღვიძლის ცეროზის მიზეზი შეიძლება გახდეს", – ვკითხულობთ კონსერვანტ E211-ს განმარტებაში.
მედიტაცია N 7296
1.
დისტანცია 30 მეტრი ადგილი იქ სადაც 3 სანინი ჩხუბობდა ჯირაია არის საგაში ყავს შიმა და ფუკასაკო გამოძახებული ჯირას აქვს ობიტოზე 100% ინფო ობიტოს ჯირაზე ინფო არ აქვს ჯირა არის სრული ძალით ობიტოც არის სრული ძალით რენინგანით და შარინგანით უბრალოდ არ ყავს გედო მაზო რენინგანი აქვს მე ჯირა მგონია და თქვენ როგორ თვლით მაინტერესებს როგორც მიხვდით ობიტო ჯინჩურიკი არაა
2.
ობიტო ძალიან მარტივად უდაოდ ობიტო იგებს და ვისაც უნდა ვედავები ან რა უნდა ვედაო უკან უჩნდება და ჯირა სანამ რეაგირებას მოახდენს გადაატელეპორტირებს ობიტო ან მოკუტონით მოკლავს
3.
საგა რეჟიმში ჯირა ბუნების ენერგიას იღებს ხდება სენსორი ზურგს უკან გადატელეპორტების შემდეგ ჯირაია სწრაფადვე დაუტრიალდება და ხევს რასენგანს მოულოდნელად
4.
ნუ ინფოს არ ქონამ მეეჭვება ჯირაიას სიკვდილი მოიტანოს, და აქ ინფო აქვთ, ჯირაიას თან ორი ბაყაყი აზის, რომელიც მოწინააღმდეგის გაანალიზებაში და მისი სუსტი წერტილების პოვნაში დაეხმარება, და ზოგადად ისიც ვიცი რამდენად მრავალფეროვანი შესაძლებლობები აქვს ჯირაიას, ობიტოსგან განსხვავებით, ობიტოს რომც რაიმე სასიკვდილო ტექნიკა ჰქონდეს მისი გამომყენებელი არაა, ეფექტურობა დაეცა კაკაში ვს ობიტოს დროს, შეეძლო მოკუტონის გამოყენება მაგრამ არ გამოიყენა. ეს იგივეა რაც ბუზს არმია ჰყავდეს და არ იცოდეს ამ არმიის სწორად გამოყენება. მთლიანობაში ჯირაიას აქვს უპირატესობა.
პს. იმედია ობიტო აქ ჯინჩურიკი არაა, თორე მაგის ძალები არ ვიცით.
პსს. ვინმეს თუ საპირისპირო აზრი გააჩნია, წინასწარ ვიტყვი შეგიძლიათ არ დააციტიროთ და პასუხი არ გასცეთ ჩემს პოსტს, ხასიათზე არ ვარ.
5.
ინფორმაცით ჯირაიამ იცის რომ როდესაც ობიტო მასზე შეხებას გადაწყვეტს მაშინ მას მოუწევს თავის ფორმაში ყოფნა და ამიტომ ჯირაიას დარტყმის საშვალება უჩნდება და რადგან რეფლექსით ჯირა უფრო სწრაფია ჯირას დარტყმა მიზანს მიახწევს
ექსპერიმენტული მედიტაცია N 8120
1.
პაპი შემდგომ გამოცხადდა: თუ ჩვენ ასევე გავითვალისწინებთ შემთხვევით აფეთქების რისკს ნებისმიერი სახის შეცდომის შედეგად, მათი გამოყენების საფრთხე, ისევე როგორც მათი საკუთრება, უნდა იყოს მკაცრად დაგმო. საერთაშორისო ურთიერთობებს არ შეუძლიათ ტყვედ აიყვანონ სამხედრო ძალა, ორმხრივი დაშინება და შეიარაღების მარაგი. მასობრივი განადგურების იარაღი, განსაკუთრებით ბირთვული იარაღი, შექმნის არაფერს, არამედ უსაფრთხოების მცდარობას. მათ არ შეუძლიათ შექმნან ადამიანის ოჯახის წევრების მშვიდობიანი თანაცხოვრების საფუძველი.
2.
პაპი ფრენსის მიესალმება კონფერენციაზე, რომელიც ააშენებს მსოფლიო ბირთვულ იარაღს, ვატიკანში. პაპი ფრენსის მიესალმება კონფერენციაზე, რომელიც ააშენებს მსოფლიო ბირთვულ იარაღს, ვატიკანში. ფრენსის ბირთვული იარაღის დაგმობა და ბირთვული პრეპარატების უარყოფა ვაკუუმში არ მომხდარა. სამოცდათორმეტი წლის წინ, ბირთვული ასაკის გამთენიისას, კიდევ ერთი ძლიერი დეკლარაცია გაკეთდა. ამერიკული ბირთვული აფეთქების შემდეგ, აგვისტოში, ჰიროშიმა და ნაგააკიმ, კათოლიკოსის თანამშრომელმა დოროთის დღეს, სახარების არაიშვილებისა და სოციალური სამართლიანობის ერთ-ერთი მოწაფე, პრაქტიკულად მარტოხელა რელიგიური ხმით საჯაროდ დაგმო ამ უპრეცედენტო დანაშაულს.
3.
დღისით ლოცულობდა და ბუშის ბირთვული იარაღის გაუქმებისთვის შეუძლებელი იყო. ასე რომ სხვა კათოლიკე მშვიდობისმყოფელები, რომლებიც ახლა წმიდა ღრუბელი მოწმეები, მათ შორის თომას Merton, დანიელი და ფილიპ ბერიგინი, იეზუიტი Fr. რიჩარდ მაქსორლი, სასულიერო გული Sr. ენ მონტგომერი, დომინიკანის უფროსი ჯეკი ჰადსონი, იეზუიტი Fr. ბილ ბიშელდა ფრანცისკან Fr. ჯერი ზავადა, ასახელებს, მაგრამ რამდენიმე. მათი ურყევი არაძალადობრივი მოწმე დაეხმარა გზაზე ამ ბოლოდროინდელი პაპის გამოცხადების გზას, ისევე როგორც ახალი კათოლიკური არაძალადობრივი ინიციატივა რის შედეგადაც მოხდა ვატიკანში გამართული "მშვიდობის კონფერენცია", რომელიც აპრილში დაიწყო მხოლოდ ომი თეორიის ჩანაცვლებასთან ერთად "მშვიდობის" თეოლოგია
4.
დღეისათვის ბირთვული გაუქმების ვალდებულება ურყევია. XX საუკუნეში, მას შემდეგ, რაც ვატიკანის მეორე ვადის განმავლობაში, რომში, 1965- ის დღეებში წყალში სხვადასხვა ქვეყნებიდან რამდენიმე ქალი და რამდენიმე ადამიანი შეუერთდა, ვლოცულობდი, რომ ეკლესია თანამედროვე ომის საშუალებით აშკარად დაგმობდა. სწრაფი ორგანიზება იყო კათოლიკე მშვიდობისმყოფელი ლანცა დელ ვასტო და მისი მეუღლე, ჩანტერელი, საფრანგეთის კიდობნის თანამეგობრობის თანადამფუძნებლები. მსოფლიო დგას ბირთვული ზღვარზე, რაც ადასტურებს აშშ-სა და ჩრდილოეთ კორეას შორის დაძაბულ დაძაბულობას და აშშ-ს ირანისა და რუსეთის ურთიერთობების გაუარესებას. ამჟამინდელი აშშ-ს ადმინისტრაცია ვალდებულია აშშ-ს ბირთვულ არსენალში განახლდეს 30 წლის გეგმა, რომლის ღირებულებაც $ 1 ტრილიონია. და ახლა ჩვენ გვაქვს არაპროგნოზირებადი პრეზიდენტი, რომელსაც შეუძლია ნებისმიერ დროს შეძლოს ბირთვული თავდასხმის შეკვეთა. ამდენად, ატომური მეცნიერთა ბიულეტენი დაამთავრა თავისი "Doomsday Clock" ორი და ნახევარი წუთი შუაღამისას. ადამიანური გადარჩენისა და ჩვენი პლანეტის არსებობის საფრთხესთან ერთად, ფრანსის ახალი ინიციატივა განიარაღებაზე გლობალური კატასტროფის თავიდან აცილების კონკრეტული გზაა. მაგრამ როგორ შეგვიძლია ამ მოწოდება გაგვეკეთებინა ჩვენი დროის გატარებაზე?
5.
უპირველეს ყოვლისა, ჩვენ უნდა გვქონდეს რწმენა, გამბედაობა და გვსურს დავრწმუნდეთ, რომ მთლიანი ბირთვული განიარაღება შეიძლება მოხდეს. თუ ჩვენ სერიოზულად მივიღებთ ბირთვულ საფრთხეს და ფრენსის რჩევის სერიოზულობას, ჩვენ უნდა გავაფრთხილოთ აღუსრულებელი ნაბიჯი, რომელიც შეესაბამება კოლოსალურ საფრთხეს. აქედან გამომდინარე, თუ არასწორია ბირთვული იარაღის ფლობა, მაშინ ისინი არასწორად არიან აშენებენ და ააშენებენ მათ მოდერნიზებას. და თუ ეს არასწორია, რომ მათ აშენება და მოდერნიზაცია, მაშინ ვერ მიიღებს მონაწილეობას იმ ბრძანების ჯაჭვში, რომელიც ოდესმე გამოიყენებს მათ. შესაბამისად, თუ არსებობს ერთსულოვანი თანხმობა უარი თქვას მასობრივი განადგურების იარაღის აშენებაზე, განახლებასა და გამოყენებაში, მაშინ შეგვიძლია სისტემატიურად დავიწყოთ ამ იარაღის მუდმივი დემონტაჟი.
ნესტან-დარეჯან კუილაძე
სასაცილო ლექსები
ეროვნული სააგენტო სუნელების დაცვის სამსახურში
1.
ნიუ-იორკის ჯანდაცვის დეპარტამენტის განცხადებით,
ტყვიის საგანგაშო დოზა საქართველოში ნაყიდ
ან საქართველოდან აშშ-ში გაგზავნილ სუნელებში აღმოჩნდა.
ინფორმაციას on.ge ავრცელებს.
ნიუ-იორკის ჯანდაცვის დეპარტამენტის ინფორმაციით,
ისინი უკვე წლებია ამოწმებენ საქართველოში წარმოებულ,
სხვადასხვა სახის სუნელს ტყვიის შემცველობაზე
და დარღვევებს რეგულარულად პოულობენ.
მათ შორის, „საგანგაშო ოდენობის“ ტყვია აღმოჩნდა
2017 წელს შემოწმებულ სუნელებშიც.
ნიუ-იორკის ჯანდაცვის დეპარტამენტის ცნობით,
მათ მიერ შემოწმებულ ერთ-ერთ ნიმუშში
აღმოჩენილი ტყვიის საგანგაშო ოდენობა იყო 27 000 ppm
(27 000 ერთეული მილიონზე) მაშინ, როცა, მაგალითად,
ტკბილეულში ტყვიის დასაშვები, უსაფრთხო ზღვარია 0,1 ppm.
2.
ნიუ-იორკის ჯანდაცვის დეპარტამენტისგან განსხვავებით,
პრობლემის არსებობას უარყოფს
საქართველოს სურსათის ეროვნული სააგენტო.
"სურსათის ეროვნული სააგენტო
სრული პასუხისმგებლობით აცხადებს,
რომ ქართულ სუნელზე დღეს არანაირი შეზღუდვა არ მოქმედებს.
სააგენტო მუდმივად აწარმოებს მონიტორინგს
და ლაბორატორიულ კვლევას.
დღეს ქართულმა მედიასაშუალებებმა
გაავრცელეს ნიუ-იორკის ჯანდაცვის დეპარტამენტის განცხადება
ქართული წარმოების სანელებლებში
ტყვიის მაღალი შემცველობის შესახებ,
რაც არის 2015 წლის ინფორმაცია
და არავითარი საერთო არ აქვს დღევანდელ რეალობასთან.
სურსათის ეროვნული სააგენტო მოუწოდებს მედიასაშუალებებს,
თავი შეიკავონ გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელებისაგან
და ნუ შეიყვანენ საზოგადოებას შეცდომაში", -
აცხადებენ სააგენტოში.
ჯანსაღი ერი და ონავარი მანქანები
ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით,
ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული დაავადებებით
ყოველწლიურად დაახლოებით 2 მლნ ადამიანი იღუპება.
ჯერ კიდევ 2003 წელს ბრიტანული კომპანიის კვლევების შედეგად,
თბილისი ევროპაში ყველაზე დაბინძურებულ დედაქალაქად აღიარეს.
ჰაერის დაბინძურებაში 90% მანქანების წილია.
საქართველოს მასშტაბით თბილისში ტრანსპორტის 40% მოძრაობს.
საზღვარგარეთიდან ჩამოყვანილი მანქანების უმრავლესობას
არ აქვს სპეციალური ფილტრი,
რომელიც მავნე გამონაბოლქვს მინიმუმამდე ამცირებს.
ასეთი მანქანა 15-ჯერ მეტი რაოდენობით მავნე ნივთიერებას აფრქვევს. თბილისში, ქალაქის მოცულობის მიხედვით,
11 საწვავის შემმოწმებელი პუნქტი უნდა იყოს,
თუმცა მხოლოდ 2-ია.
ყველა მხარე მხოლოდ ერთ საკითხზე თანხმდება -
თბილისი ეკოლოგიური კატასტროფის წინაშეა,
მაგრამ სავალალოა პრობლემის განხორციელების პროცესი -
იმის ნაცვლად, რომ ახალი რეკრეაციული ზონები იქმნებოდეს
და არსებული ფართოვდებოდეს,
"ურბანული განვითარების" მოტივით
ათასწლოვანი ხეები კვლავ იჩეხება...
თავისუფლებისმოყვარე ერი და ცუგრუმელა სტატისტიკა
მსოფლიოს ეკონომიკური ფორუმის კვლევის თანახმად,
2060 წლისთვის 4-5 წამში ერთხელ
ჰაერის დაბინძურების შედეგად ერთი ადამიანი გარდაიცვლება.
ეკონომიკური ფორუმი იმ ქვეყნების ჩამონათვალს აქვეყნებს,
სადაც ჰაერის დაბინძურების შედეგად
ყველაზე ბევრი ადამიანი იღუპება.
სერბეთი - 100 000 მოსახლეზე 137.2 გარდაცვლილი
რუმინეთი - 100 000 მოსახლეზე 138.2 გარდაცვლილი
უკრაინა - 100 000 მოსახლეზე 139.1 გარდაცვლილი
სიერა ლეონე - 100 000 მოსახლეზე 142.3 გარდაცვლილი
ჩინეთი - 100 000 მოსახლეზე 163.1 გარდაცვლილი
ალბანეთი - 100 000 მოსახლეზე 171.4 გარდაცვლილი
ბულგარეთი - 100 000 მოსახლეზე 174.8 გარდაცვლილი
ბოსნია და ჰერცოგოვინა - 100 000 მოსახლეზე 223.6 გარდაცვლილი
ჩრდილოეთ კორეა - 100 000 მოსახლეზე 234.1 გარდაცვლილი
საქართველო - 100 000 მოსახლეზე 292.3 გარდაცვლილი
ამაყი ერის უვარგისი ხორცი
ექსპერტები საგანგაშოდ მიიჩნევენ
თბილისის ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურებას.
გარემოს დაცვის სააგენტოც არ უარყოფს,
რომ დაბინძურების დონე აღემატება ზღვრულად დასაშვებ ნორმას.
გაურკვეველია, სახელმწიფო მალავს
ქალაქში შექმნილ მდგომარეობას
თუ მოძველებული ტექნიკის გამო ვერ ახერხებს
ზუსტი ანალიზის გაკეთებას.
პრობლემა უხარისხო საწვავისა
და მეორადი ავტომანქანების იმპორტით
კიდევ უფრო მწვავდება.
თავს იჩენს შიდა პრობლემებიც,
როგორიც არის დაუსუფთავებელი ქუჩები
და უკონტროლოდ მიმდინარე მშენებლობები.
2010 წელს ჰაერის მოწამვლით გარდაცვლილთა
ეკონომიკური ღირებულება 35.2 პროცენტს გადასცდა.
შედეგად, „მსოფლიოს ეკონომიკური ფორუმის“ მონაცემებით,
საქართველო მსოფლიოში ყველაზე დაბინძურებული ჰაერით გამოირჩევა.
ერი, სიკვდილითა სიკვდილისა დამთრგუნველი
გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების
სამინისტროს ინფორმაციით,
ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურებას
უმთავრესად ავტოტრანსპორტი იწვევს.
მრავალი კვლევით დადგინდა,
რომ თბილისში მოძრავი ავტომობილების უმეტესობა
ტექნიკურად გაუმართავია
და დიდი რაოდენობით საწვავს მოიხმარს.
ძველ მანქანებს ხშირ შემთხვევაში
არც აქვთ კონვერტერი (იგივე გარდამქმნელი),
რომელიც ზოგიერთი მავნე ნივთიერების გამოყოფას შეამცირებდა.
რამდენიმე წლის წინ ხელისუფლებამ გააჟღერა ინიციატივა
ავტომობილების ტექნიკური დათვალიერების აუცილებლობის შესახებ,
თუმცა აღნიშნული საკითხი გაურკვეველი დროით გადაიდო.
როდესაც ხელისუფლების ვალდებულებებზე ვსაუბრობთ,
მნიშვნელოვანია ასოცირების შესახებ
საქართველოსა და ევროკავშირს შორის
2014 წელს მოწერილი ხელშეკრულებაც,
რითაც ქვეყანამ აიღო ვალდებულება გაატაროს რეფორმები
გარემოს დაცვისა და მდგრადი განვითარების სფეროში.
ჰაერის დაბინძურების საკითხი
მთელი სიმწვავით განსაკუთრებით მაშინ დგება,
როცა იმ ზიანზე ვიღებთ ინფორმციას,
რასაც დაბინძურებული ჰაერი იწვევს.
ამერიკის გარემოს ეროვნული ინსტიტუტის თანახმად,
იმ დაავადებების ჩამონათვალი,
რასაც დაბინძურებული ჰაერი იწვევს, საკმაოდ გრძელია.
ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურება იწვევს
ასთმას, ფილტვის კიბოს.
ჰაერში შეწონილი მტვრის ნაწილაკების მუდმივი ზემოქმედება
ზრდის გულსისხლძარღვთა დაავადებებს.
მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის ინფორმაციით,
ქალაქებში სადაც ჰაერის დაბინძურების დონე მაღალია,
სიკვდილიანობის მაჩვენებელი 15-20% -ით მაღალია
სუფთა ქალაქებთან შედარებით.
ცნობისათვის, International Energy Agency-ის კვლევის თანახმად,
ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული სიკვდილიანობის მიხედვით,
100 ათას მოსახლეზე საქართველო პირველ ადგილზეა.
მშვიდი დედა თამარი, მშობელი
გარემოს დაბინძურების მონიტორინგის
დეპარტამენტის უფროსის მოადგილე თამარ მაღლაკელიძე
ზღვრულად დასაშვებზე 2,6-ჯერ მეტ მაჩვენებელს
საგანგაშოდ არ მიიჩნევს.
ჯანდაცვის ექსპერტ-ტოქსიკოლოგი ინგა ღვინერია ამბობს,
რომ დედაქალაქში ქრონიკულად დაბინძურებული ჰაერია.
შედარებით სუფთა უბნებშიც კი არასახარბიელო მდგომარეობაა,
რაც უშედეგოდ არ ჩაივლის.
თავს იმით ვიმშვიდებთ,
რომ არ აღემატება ათჯერ და ოცჯერ დასაშვებ ზღვარს.
ამბობენ, მაჩვენებლები საგანგაშო არ არისო,
აბა, გაეცნონ სტატისტიკას,
დაესწრონ ონკოლოგების კონფერენციებს
და მერე თქვან, არის თუ არა თბილისში დაბინძურებული ჰაერი,
ნახონ, როგორ გახშირდა ბავშვებში ალერგია
და რესპირატორული დაავადებები.
მავნე ნივთიერებების შესუნთქვას
უეცარი ეფექტი არ ახლავს,
მაგრამ განსაზღვრული ხნის შემდეგ
სერიოზული პრობლემები იჩენს თავს.
საშიშია ბავშვების მდგომარეობა,
რომელთა ორგანიზმშიც ყველაზე მეტი რაოდენობით ხვდება მტვერი,
რადგან მიწასთან ახლოს არიან.
თბილისში ცხოვრება ასევე რთულია
ქრონიკული ავადმყოფებისთვის.
კეთილი ინფორმატორები
ნულიდან ხუთ წლამდე ასაკის 300-მდე ბავშვიდან
ორმოც პროცენტს სისხლში ტყვიის
დასაშვებზე მაღალი შემცველობა აღმოაჩნდა.
წელიწადნახევრის წინ
შემთხვევითი შერჩევის პრინციპით
ჩატარებული კვლევის შესახებ
დღემდე საზოგადოება ინფორმირებული არ ყოფილა.
დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრის განმარტებით,
თავის დროზე კვლევის საგანგაშო შედეგი
იმ მიზეზით არ გაასაჯაროეს,
რომ მცირე მასშტაბიდან გამომდინარე,
ის პრობლემის მთლიან სურათს ვერ ასახავდა.
პრობლემას ქმნის ის გარემოებაც,
რომ ტყვიით ორგანიზმის ინტოქსიკაციის შემთხვევაში,
სახელმწიფოს პაციენტის მკურნალობის
არც შესაძლებლობა გააჩნია
და არც მასთან ბრძოლის კომპლექსური გეგმა აქვს.
07.06.2021