არფი ვოსკანიანი დაიბადა 1978 წელს ქალაქ სტეფანავანში. წერა 5 წლის ასაკიდან დაიწყო, მისი ნაწარმოებები პრესაში პირველად 1990 წელს გამოქვეყნდა. სწავლობდა  ერევნის თეატრისა და კინოს სახელმწიფო ინსტიტუტის სარეჟისორო ფაკულტეტზე და ერევნის სამხატვრო აკადემიის ხელოვნებათმცოდნეობის ფაკულტეტზე, რომელიც 2005 წელს დაამთავრა. 

2001 წელს გამოქვეყნებული პროზაული ლექსებისა და ექსპერიმენტული ნაწერების კრებული „წიკი“ მორალურ-ესთეტიკური ნორმების უარყოფის გამბედაობით ხანგრძლივი ლიტერატურული კამათის საგანი გახდა.

2008 წელს, არჩევნების შემდგომი პერიოდის მოვლენებისას, ავტორმა უარყო ლიტერატურული პრესა, როგორც რეალობას მომწყდარი, სოციალური საკითხებისგან დაცლილი სივრცე და უპირატესობა ოპოზიციურ გაზეთებში გამოქვეყნებას მიანიჭა, რამაც დიდი ზეგავლენა იქონია მისი წერის სტილზე.

2012 წელს, მეუღლესთან – პროზაიკოს ჰამბარძუმ ჰამბარძუმიანთან ერთად დააარსა ლიტერატურული საიტი „გროღუცავ“ (groghucav.am), სოციალური, პოლიტიკური, კულტურული მოვლენების გამშუქებელი, მათი შემსწავლელი, „საპასუხისმგებლო“ ლიტერატურის ხელშეწყობის მიზნით.

2016 წელს გამოსცა მოთხრობების კრებული „არ იყიდება“, რომელშიც  ავტორის მიერ პროზაში განვლილი ოცწლიანი გზაა წარმოდგენილი, იმ წლებში დაწერილი ყველა მოთხრობა, რომლებსაც  მწვავე კრიტიკა ან ჯილდო აქვს მიღებული. 

რიტუალი

ეკლესიის სანთლების ნაცვლად
ვარდს ვრგავ ბაღნარში, 
ვარდს ოცნებების,
ვარდს ხსოვნის და მოწყენილობის,
ბედნიერების აღქმის ვარდებს.

არ შემიძლია სანთლის ციალს დავფოფინებდე,
ვარდს ვრწყავ და ვკვებავ,
მისი ყლორტი მიბრუნებს იმედს,
რომ  ჩემში ისევ სურვილი ხარობს,
რომ ცოცხალი ვარ, სანამ მახსოვს, 
თავს მახსენებს ბედნიერება.

იქნებ ზედმეტს ან შეუძლებელს ვითხოვდი მათგან,
ან მეტისმეტი და უზომო მოვლით გავახმე
ჩემი ვარდნარი. კვირტები არც კი გაიშალა, 
ჩამოჭკნა, გახმა.

დაუძლურდნენ ჩემი ვარდები, 
მხოლოდ ერთმა შეძლო გაფურცვლა,
საგულეში ამტკივდა გული,
ნარინჯისფრად, ყვითლად ელვარებს,
სასოწარკვეთის, სიკვდილისკენ 
სულსწრაფად მსწრაფი,
უკანასკნელი  ამოსუნთქვის,
ბოლო მცდელობის
კრებული – ვარდი,
თითქოს მე ვარ ის.

ავტორის სიკვდილი

ბოლოს „მწერალი“ შემიყვარდა.
ვინც თვალებში შეჰყურებს ყველას,
როცა აზრის გამოთქმა უნდა,
უყვარს მხოლოდ მკვდარი მწერლები,
იცის, რომ მათი შეფასებისას
არაფერიც არ შეეშლება.
მხოლოდ მკვდრებს აქებს, 
რადგან მკვდარზე ან კარგს ამბობენ
ანდაც არაფერს, 
საქებარ სიტყვას ღვინოს აყოლებს –
მკვდრებს ეკუთვნით  შესანდობარი.
მკვდარი მწერალი არ ქმნის პრობლემებს, 
არ მოძვრება მიწისქვეშიდან,
არ გაწვება სულის სიმებზე
ჭუჭყიანი და მობანცალე მძიმე სხეულით
და სიტყვის საქმით დამტკიცებას,
100 გრამიან პატივისცემას, 
500 დრამიან სესხსაც არ ითხოვს.
მიჯნურს, თავისი კოლეგებივით,
ყველა ცოცხალი მწერალი სძულს, 
უყვარს მკვდარი გენიოსები
მკვდარი დიდები
 – ცოცხლებს ადგილს რომ მიუჩენენ.

ის წერს სტატიებს,
რეცენზიებს, მონოგრაფიებს,
დიდ მკვდრებს განსჯის და
მათ ტექსტებს იცავს, 
მიუხედავად იმისა, 
რომ არცერთ სულიერს 
არ გაუბედავს  თუნდაც ოდნავ
 თავდასხმის მსგავსი.
რაც შეეხება მდედრობით სქესს, 
ჯერჯერობით ვერცერთმა ქალმა
მისი მაღალი ყურადღება ვერ მოიპოვა,
დიდი მკვდარი – კაცი მკვდარია, 
მასშტაბები ქალს არ ეხება,
სიდიადე ქალს არ უხდება
და ვერც სიკვდილი ალამაზებს.
 
ყველა საქმე გვერდით გადავდე, 
ლექსის სადილს ვამზადებ მისთვის,
წინასწარ ვიცი, ვერ შემამჩნევს, 
რადგან ქალი ვარ, 
არც ნობელი მაქვს
და არც  საფლავი პანთეონში,
სადაც გზა გადის მისი გულისკენ.

შენი მფარველი ანგელოზი

ჩემო სნეულო, სიცხიანო,  მკვნესარე გულო,
ჩაგეხუტე და ზღაპარს გიამბობ,
სხვა აღარაფერს არ ვინატრებ, 
ოღონდაც სიცხემ გაგიაროს და დაგიამოს.
მომაქვს წამალი,  მომაქვს წყალი, გრილი საფენი,
არ დავიძინებ დღისით, ღამითაც, 
თვალ-ყურს გადევნებ,
არ გამიცივდე,
არ დაეცე,
არ დამიშავდე,
ასე იქნება ბოლო წამამდე.
შენი მფარველი ანგელოზი ვარ
რის ოცნებები, სილამაზე და სიყვარული, 
შეყვარებული ან ცხოვრება, 
მერე რა, რომ დიდხანს ველოდი.
როცა მე მოვკვდი, სწორედ მაშინ შენ დაიბადე – 
მხოლოდ ესაა, რისიც მუდამ უნდა მჯეროდეს.

გახდე არქიტექტორი

ბოლო სამი დღე, შერცხვენილი და ბედნიერი
ვიღვიძებ, როგორც ქმრიანი ქალი, 
სიზმარში  სხვა რომ შეუყვარდა
და ფიქრებში თავს ვერ ანებებს.

არ იცის, როგორ გაუსწოროს მეუღლეს მზერა, 
უყვარს, პატივს სცემს, დაშორებას სულ არ აპირებს...
მაინც საიდან მომეწებნენ, როგორ მოვიდნენ 
ეს ახალი, ცხელი სიზმრები:
შენობები, შენობები, შენობები
ცისკენ აჭრილი და მხოხავი კონსტრუქციები:
 ცილინდრის, კუბის, კონუსის გროვა
შენობები – ღრუბლებიდან ჩამოშვებული
ყვავილების გირლიანდები,
ცხოველების, ხეების მსგავსი, 
ადამიანისფორმიანი
უსასრულო მინა, ლითონი,
ქვა, ხე, ბეტონი,
სხვა მასალაც, ზოგჯერ უცნობი.
ვცდილობ, ამაზე არ ვიფიქრო,
მაინც ვხედავ ქუჩებს, ქალაქებს
– უნებურად მაინც შენდება – 
შეყვარებული და სულელი გული მიფეთქავს, 
გული – უჭკუო პირუტყვია...
„არქიტექტორი“ – ჩუმად ვგუგლავ
შერცხვენილი, შეშინებული.
უცნობი  მამრის სახელს დავეძებ, 
რომელიც ასე უაზროდ და მოულოდნელად, 
დაუფიქრებლად შემიყვარდა.
სანამ გახსნილა, ჩავხურე გვერდი.
რისი შენება? ან რომელი არქიტექტორი?
ერთადერთი, რაც შემიძლია, 
რაც კარგად ვიცი –
ჩემი ცხოვრების ჩამოშლაა –
ჩემი ნამდვილი მოწოდება.

თმები ძარღვები

აყვავებული ხეების მწკრივში  დავდივარ მარტო,
თმა გამეზარდა, მეც დავმძიმდი – დადგა ზამთარი,
ძნელია თავის შემაგრება, 
კისრის დაჭერა.
დავდივარ, ჩემი თმის მდინარე მომსდევს, მოღელავს,
ყვავილები თმაზე მაცვივა,
როგორც თამბაქოს ნამწვავები აივნებიდან,
თმამ ეს ქუჩებიც გადაფარა,  სუნთქვა გართულდა.
აყვავებული ხეების სუნი ფილტვებს მტკენს,
აკოკრებული გოგონების შეხედვა  გულს მტკენს,
ზამთრის მანძილზე ოცდაათი წლის გავხდი უკვე,
 და ჯერ არ ვიცი, რა შევიჭრა – თმა თუ ძარღვები?

გაფურჩქნულ ხეებს გოგონების ნაზი სუნი აქვთ,
მე ვეღარ ვიტან მათ გვერდით გავლას,
კიევიანის ხიდზე ვკიდებ თმის მომსხო ბაგირს,
ვუყურებ, როგორ აირია მდინარის ჩქერში
თმების ჩანჩქერი.
ქარი თმას მიშლის, მიშრიალებს, 
აფრიალებს, მთელ ცაზე აფენს,
ქარმა  თმისაგან ქარიშხალი დაატრიალა,

მე კი მოაჯირს მთელი ძალით ვებღაუჭები –
რომ არ გავფრინდე.

ვიჩუქებ ყვავილებს

აღარ მაჩუქებს ყვავილებს ქმარი,
ჰგონია, უკვე შემაბა  და  არაფერს ცდილობს,
აღარსადაა ნაზი სიტყვები,
სიყვარულის მდაგველი მზერა, 
და ჩემში კვდება, 
გრძელთმიანი და თვალბრიალა მზეთუნახავი, 
ბოლოს მაინც შევავლო თვალი,
იმ სარკეში ამოვიკითხო, 
სადაც ყოველდღე პირს იპარსავს
ძვირფასი ქმარი.

იქნებ ეს ჩემი მზეთუნახავი
უსაფლავო მკვდარია, ლპება, 
მოკვდა, აგდია  უპატრონოდ, 
რა საზარელი სურათია, 
ვუთანაგრძნობ მეუღლეს ჩემსას, 
თუმცა ტკივილს ვერ ვატყობ დიდად.

ალბათ ჯერ ისევ ცოცხალია,
მკვდრის ყვავილებს დავინახავდი...
 – უცებ არ მოკვდე – ვეუბნები ჩემს საცოდავ თავს, 
მაგ სულელური ყვავილებისთვის მაინც არ მოკვდე, 
თავად, შენ თვითონ, შენსავე თავს...
შენ თვითონ, თვითონ...
ვიჩუქებ ყვავილებს.
    

თავის მომკვდარუნება

ალბათ, ამ ზამთარს მოვკვდები გრიპით –
შენი ნერწყვის, ოფლის, თესლის გაუსინჯავად...
თავიდან ცოტას შევებრძოლები, 
ვეცდები, რომ არ გადმომედოს, 
ხახვს და ნიორს მოვიმარაგებ,
გარეთ არ გავალ, 
შინაც არავის შემოვუშვებ, 
სახლს არასდროს გავანიავებ, 
საკვამურიდან შემოძვრება ვირუსი მაინც, 
კარის და ფანჯრის ნასვრეტებიდან
წყლის მილებიდან, ონკანიდან, 
თაგვებისა და ტარაკნების კვალს გამოჰყვება,
ღამის წყვდიადში  ხელის ცეცებით –
 იპოვნის ჩემს ყელს  და კაცივით დამეუფლება.
ამოისუნთქავს თავისუფლად ყველა, ვინც კი ორმოს მითხრიდა, 
 ამ ორმოებში გაზაფხულზე ხეებს ჩარგავენ,
ახალი, მშვიდი, ბედნიერი ცხოვრების ნიშნად.
ჩემი ყველა ყოფილი კაცი
იფიქრებს, რომ მწარედ მოტყუვდა, 
ვისაც ძაძით წარმოვედგინე საკუთარ გვამთან,
მგლოვიარე და ცრემლიანი, 
მონანიე და დარდიანი:
– ეს როგორ? როგორ მოხდებოდა –
გაბრაზდებიან –
როგორი უსამართლობაა!
– რა სულელური სიკვდილია –
შეაფასებს ჩემს სიკვდილს დედა –
ჭკუა დიდად არც ცოცხალს ჰქონდა, 
მაგრამ ასეთი?
ცოტა აზრიან სიკვდილს მაინც იმსახურებდა, 
ჭლექით მაინც გარდაცვლილიყო, 
როგორც ყველა ნაღდი პოეტი, 
ანდა ციროზით – ასე უფრო შეეფერება
სომეხ საბჭოთა მწერალს, 
სამაგალითო მოქალაქეს, 
თავისი თავის ჭეშმარიტ მტერს.
შიდსი – მიზეზი გახდებოდა ზნეობაზე ჩასაფიქრებლად, 
სიამოვნება დაუსჯელად ვერ გადარჩება,
ტანჯვისთვისა ვართ გაჩენილნი,
წარსული უკან გიბრუნდება,
ბუმერანგია, 
ეს სიკვდილი კი სულელური, 
ვის რად არგია?
არც ესთეტიკა, არც მორალი, 
არც სიშიშვლე უფლის წინაშე, 
არც სიკვდილისთვის მზადება და
არც სინანული...
ასე უაზროდ და დათქმულ დროს
დღეს ვიღა კვდება?

უდროოდ და ზუსტად მოვკვდები – 
შენი ნერწყვის, ოფლის, თესლის გაუსინჯავად...

***თუ ***

ვიქნებით ჯავშანმოსილნი
და სულებიც დაგვიკოჟრდება,
სიტყვები აღარ შეგვესობა, 
არ გვეტკინება,
ვიქნებით ჯავშანმოსილნი.

დაკარგული მეგობრის გამო
ცრემლებს არ დავღვრით, 
ღამეებს აღარ გავათენებთ, 
არ ვიტირებთ არცერთი წამით.
– ჩემთვის ის  მოკვდა! –
ეს სასტიკი ულტიმატუმი
ტრაგიკულად არ იხმიანებს,
თითქოს გვენახოს რომელიღაც
კომიკურ ფილმში.
მისი სიკვდილი 
არაფერსაც არ  გვაგრძნობინებს, 
რომ კიდევ ვცხოვრობთ, 
მაშინ როცა ის უკვე მოკვდა, 

ადამიანებს მშვიდად აღვიქვამთ – 
მათში ვეღარც მტერს  დავინახავთ, 
ვერც მოკავშირეს,
ვეღარც მეგობრებს, 
ვინც გვიყვარდა,
ვისაც ვუყვარდით.

არ დავწვავთ მინდვრებს, 
არ დავნაღმავთ  მიწას, რაც დავთმეთ,
შხამს არ შევურევთ მშვიდობის ღვინოს
და ჩვენი გული
დანგრეული ქალაქის ნაცვლად, 
გადაბუგული სახლების ნაცვლად
და კვამლით სავსე ღრუბლის გვირგვინის,
მოიპოვებს სიმშვიდეს ციურს – 
და ჩვენს გულებში, ამ ზეციურ სასუფეველში
ქალაქები აღმოცენდება,
ეკონომიკა აყვავდება,
მეცნიერება განვითარდება
და არაფერი არ იქნება, 
ისე, როგორც სიკვდილის შემდეგ.

რატომ დამტოვე, ღმერთო ჩემო?

რატომ დამტოვე, ღმერთო ჩემო?
ეს ცარიელი ჭიქა რატომ არ გამარიდე,
აღარ მდარაჯობ ფხიზელი მზერით, 
არ გადამარჩენ უეჭველი განსაცდელისგან?
არ მომაშორებ შემთხვევის ადგილს?
არ ჩამიხუტებ?
საწოლში ფრთხილად არ ჩამაწვენ?
დამაფარებ საბანს – შენს სხეულს...
საფეთქელს აღარ დამიკოცნი, სანამ გაქრები?
რატომ დამტოვე, ღმერთო ჩემო,
არ მელოდები მოთმინებით
ერთი საათი, ნახევარი, დღე, ან ცხოვრება...
ანონიმურ წერილებს არ მწერ,
სიმღერას არ თხზავ
და რომანსაც აღარ წერ ჩემზე, 
სადარბაზოში ღამეს არ ათევ, 
აღარც ყვავილებს მიტოვებ კართან,
როცა ყველაზე დარდიანი ვარ,
როცა  ყველაფერს კოსმოსური სიჩქარით ვკარგავ,
ხელებს თვალებზე  აღარ მაფარებ
და ყურში აღარ ჩამჩურჩულებ, 
რომ უჩემოდ აღარ არსებობ, 
რომ უჩემოდ უბრალოდ არ ხარ...
რად მიმატოვე, ღმერთო ჩემო,
ეს ცარიელი ჭიქა რატომ არ შემიცვალე, 
სადაც არ დარჩა სიყვარულის არცერთი ყლუპი...

ფუმფულა სათამაშო

სიკვდილისწინა, უკანასკნელ ჩახუტებისას
თვალწინ ჩაგივლის შენი ბავშვობა:
კარადაში შოკოლადის ფილას მალავენ,
მამის მკლავები დედაშენის სხეულს ფარავენ.

როგორც ფუმფულა დათუნია, ჩაგეხუტები,
დედასავით რბილი და თბილი...
ამიერიდან შემიყვარებ,
უჩემოდ აღარ დაიძინებ,
ფეხებს მაგრად დააბაკუნებ,
ბრაზით კედელს დაეტაკები,
მომითხოვ, მერე  იღრიალებ.
ღამით სინაზის გაკვეთილებს გაიმეორებ,
შუადღისას ჩემზე ჩამოცლი
შენს მარადბავშვურ სისასტიკეს.
ნაწამები, სისხლში მოსვრილი,
მგზნებარე, მკვლელი ტრფობისაგან
 ჩამოძონძილი.
შენი საწოლის მუდმივი მდგმური, 
დედაზე უფრო უღალატო,
სათამაშოზე უფრო მკვდარი,
უფრო მორჩილი,
გაზრდას არ გაცლი, 
არ დავუშვებ, 
არ გაპატიებ.
შორს

შენ რომ იცხოვრო,  უნდა მოვკვდე.
სიყვარული გაჩრილა ყელში,
მომაბეზრებლად ნაცნობია 
ჩემი ცხოვრება – ძველბერძნული ტრაგედია.
დიდიხნის წინათ დაწერილი, ნათამაშები,
როცა ავტორიც მკვდარია და პერსონაჟებიც.
მე ვარ უსიტყვო და უცრემლო მაყურებელი,
და  ჩემს  საკუთარ სიკვდილს ვუყურებ, 
ისე დაძველდა ჩემი ვნება, 
ყველაფერი, რაც ახლა ხდება, 
ყველაფერი, რაც გადამხდება,
მილიარდობით სინათლის წლით
 ჩემს თავს მაშორებს.
მიკვირს, რომ ისევ შემიძლია ვილაპარაკო,
რომ არ წამერთვა ენა საერთოდ,
როცა ვამბობ „მეს“
და საკუთარ სახელს ვგულისხმობ,
პირველი პირის ნიშანს 
ისევ  ზმნასთან ვაერთებ.