გასული საუკუნის ორი საკმაოდ გავლენიანი მოაზროვნე, მიშელ ფუკო და ნოამ ჩომსკი, ერთ-ერთ ჰოლანდიურ სატელევიზიო პროგრამაში ადამიანის ბუნების შესახებ დებატებზე მიიწვიეს. ნოამ ჩომსკი იცავდა იმ აზრს, რომ ადამიანს აქვს მარად დადგენილი ბუნება, სხვა შემთხვევაში ჭეშმარიტი მეცნიერული გაგება შეუძლებელია, ჩომსკის აზრით, გონების მიღმა არსებობს საერთო ბიო-ფიზიკური სტრუქტურა, რომელიც ინდივიდებს მრავალფეროვანი ცხოვრებისეული მოვლენებიდან და გამოცდილებიდან უნიფიცირებული ენობრივი ნიშნების აგების შესაძლებლობას აძლევს. ფუკოსთვის კი, ადამიანური ბუნება რელატიური ცნებაა, ის არის ამა თუ იმ ეპოქის ტექნიკური, ეკონომიკური, სოციალური და პოლიტიკური აპარატის პროდუქტი. და თუ აქვე ჟილ დელიოზის ფილოსოფიის ერთ-ერთ მთავარ პოსტულატს გავიხსენებთ, რომ ადამიანში პირველადი ნდომაა, რომელსაც არსებული წესრიგი ადისციპლინირებს, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ ის თუ რა სურს ადამიანს, გარემო პირობების შედეგია და არა რაღაც ფიქსირებული ადამიანური ბუნების იმანენტური მისწრაფება და ლტოლვა. შესაბამისად კაპიტალიზმის უპირველესი ამოცანა, ნდომის გამოწრთობა და არსებულ ეკონომიკურ ურთიერთობაზე მორგება გამოდის. ადორნოს „თეზისები მოთხოვნილების შესახებ“ იწყება პირველადი და მეორეული მოთხოვნილების განხილვით, რომელშიც ზედაპირულ მოთხოვნილებად შეგვიძლია განვიხილოთ ყოველდღიური საჭიროებები, ხოლო ასევე არსებობენ უფრო ღრმა მოთხოვნილებები, რომლებიც სულიერი საზრდოს დანაყრებაში მონაწილეობენ. სიღრმისეული მოთხოვნილებების ფორმა დროთა განმავლობაში იცვლებოდა და განსაკუთრებულ მოდიფიცირებას გვიანდელ კაპიტალიზმში განიცდის. დღევანდელი ადამიანისთვის, რომელიც რუტინული საქმიანობით არის დაკავებული, სინამდვილიდან გაქცევის საშუალებად იქცა მასობრივი კინო და მუსიკალური ინდუსტრიის მიერ შექმნილი პროდუქტი, რომელიც ქმნის გარკვეულ იმიჯებსა და სტერეოტიპებს, რომელიც ნებსით თუ უნებლიედ კაპიტალის სამსახურშია ჩამდგარი და არსებული ეკონომიკური წარმოებისათვის მყარ დასაყრდენს ქმნის. ადორნო და ჰორკჰაიმერი ერთ-ერთი პირველები არიან, ვინც ამგვარი კულტურული კონდიციები გააკრიტიკეს.  მათი აზრით, თანამედროვე კაპიტალისტურ საზოგადოებაში, კულტურა გარდაქმნილია იდეოლოგიური დომინაციის უმნიშვნელოვანეს მედიუმად, იმგვარ ინსტრუმენტად, რომელიც კაპიტალიზმს სიცოცხლეს უხანგრძლივებს. და მართლაც, თუკი ჰოლივუდის მიერ წარმოებული პროდუქტის ნარატივს გავაანალიზებთ, დავინახავთ, რომ ეს ნარატივი ძირითადად გვესაუბრება ინდივიდუალურ პასუხისმგებლობაზე, შრომისმოყვარეობის აუცილებლობაზე, ადამიანებზე, რომლებიც სოციალური კიბის სათავეში თავიანთი მოხერხებითა და გარჯით აღმოჩნდნენ, ხოლო ის ვინც არსებულ ფერხულს ვერ აეწყობა „ლუზერობისთვის“ არის განწირული. მოთხოვნილებები და ნდომა კაპიტალისტურ საზოგადოებაში ნაწარმოებია, თუმცა იმის ილუზიას ტოვებს, რომ არსებობენ ავთენტური გრძნობები და მოთხოვნილებები და რომ სამომხმარებლო საზოგადოება საკუთარ შინაგან ხმას მიჰყვება, როცა ის ყიდულობს რაიმე ძვირადღირებულ ფუფუნების ნივთს და ამ ნივთთან ერთად არსებული იდეოლოგიის ერთ მსუყე ნაჭერსაც. ის ადამიანები, რომლებსაც არსებულ წესრიგთან შესაბამისობაში არსებული სურვილები და მოთხოვნილებები არ უჩნდება მოგვაგონებს მარტინ სკორსეზეს „ტაქსის მძღოლში“ არსებულ მთავარ პერსონაჟს, რომელსაც საკუთარი მეგობარი გოგონა პორნო ფილმის სანახავად მიჰყავს და გაკვირვებულია, როცა ამას არცთუ სასურველი რეაქცია მოჰყვება.

   დელიოზის მიხედვით, კაპიტალიზმის უნივერსალურ ჭეშმარიტებად წარმოჩენა შესაძლებელია მხოლოდ სხვა ყველა სოციალური ფორმის ნეგაციით. მის ჰიპოთეზას აქვს სამი კომპონენტი: პირველის მიხედვით, ნდომა თავისი ბუნებით არის არსებითად სოციაბილური, სწორედ ამიტომაც სურთ ადამიანებს ჯგუფებად გაერთიანება. სხვაგვარად, როგორც დელიოზი ამბობს, ჩვენ ვერ ავხსნიდით იმ ფაქტს, თუ რატომ იბრძვის ხალხი თავისი თვითრეპრესიისკენ. იმავე კონტექსტში, ნდომა არ არის შემაკავშირებელი, მან შესაძლოა ჯგუფები გააერთიანოს, მაგრამ ამ ვითარების გახანგრძლივებაში, მას წვლილი არ  შეაქვს. ამიტომ, დელიოზის ჰიპოთეზის მეორე კომპონენტი ეხება ნდომის წარმოების საკითხს, იმგვარად წარმოების საკითხს, რომ ხალხთა გაერთიანება დიდი ხნით გახდეს შესაძლებელი. სხვანაირად რომ ვთქვათ ნდომა უნდა დისციპლინირდეს, გამოიწრთოს, რათა კოლექტიური ფორმა შენარჩუნებული იყოს. შესაბამისად, კულტურაზე მთელი მონოპოლია აქვს კაპიტალისტურ ეკონომიკურ ურთიერთობებს. ადორნოს სჯეროდა, რომ კულტურული ინდუსტრიის ბუმმა გამოიწვია კულტურული ფორმების რაციონალიზაცია და სტანდარტიზაცია, რამაც დაასუსტა და ფაქტიურად ატროფიულ მდგომარეობამდე მიიყვანა ინდივიდთა შესაძლებლობა იფიქრონ კრიტიკულად და იმოქმედონ ავტონომიური გზით. მისი აზრით, სტანდარტიზაცია ამოიზრდება როგორც წარმოების საშუალებების მაკონტროლებელთა შესაძლებლობა მეცნიერული სიზუსტით გაზომონ ინდივიდთა მოლოდინები, მათი გემოვნება, რის შემდეგაც კულტურული ინდუსტრიის სარგებლიანობა ერთიორად იზრდება. კულტურულ ინდუსტრიას ზუსტად აქვს შერჩეული სამიზნე ჯგუფები და ჰოლივუდის მაგალითზე დაყრდნობით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სწორედ ამ სამიზნე ჯგუფებს მორგებული ფილმთა უწყვეტი ნაკადი მომხმარებელთა ემოციების ექსპლოატაციას ეწევა. ის ილუზია, რომ თითქოს ყველა ფილმი სხვადასხვა ნარატივს გვიყვება ემსახურება ფსევდო-ინდივიდუალიზმის სტერეოტიპის გამყარებას. სწორედ ფსევდო ინდივიდუალიზმზე წერს ადორნო: „ფსევდო-ინდივიდუაციაში ჩვენ ვგულისხმობთ არსებულ მასობრივ კულტურულ ნაწარმს თავისი თავისუფალი არჩევანის ატმოსფეროთი, რომელიც თვითონვე ემყარება სტანდარტიზაციის ბაზისს. გაჰიტებული სიმღერების სტანდარტიზაცია ემსახურება მომხმარებელთა აზროვნების მათზე შერყწმას. ფსევდო-ინდივიდუაცია, ნაწილობრივ, მომხმარებელს ავიწყებს იმას, რომ რასაც ისინი უსმენენ მთლიანად მათზეა გათვლილი“. [1]ყველა განსხვავება, როგორიცაა სიუჟეტების ვარიაციები, პერსონაჟების სხვადასხვა მახასიათებლები, არიან მხოლოდ ინდივიდუალიზმის ზედაპირული იმიტაციები, რომლებიც ფარავენ ამ ყველა პროდუქტის ფუნდამენტურ ერთგვაროვნებას. სტანდარტიზირებული ხელოვნება არ ასტიმულირებს კრიტიკულ სოციალურ რეფლექსიას. პირიქით, ის ქმნის სტანდარტიზირებულ უკუგებასა და რეაქციებს. ავთენტური ხელოვნების საპირისპიროდ, ის გამოწვევების წინაშე არ აყენებს არსებული სოციალური ნორმებისა და რეალობის არსებობას, არამედ აძლიერებს და ამყარებს მათ. განსხვავებით ავთენტური, ავტონომიური ხელოვნებისაგან, რომელსაც შეეძლო ბაზრისაგან დამოუკიდებლობა, დღეს ხელოვნება არის ერთ-ერთი რიგითი საქონელი, რომელიც მოთხოვნის რაგვარობაზეა დამოკიდებული. კულტურული ინდუსტრია არსებულ რეალობას ასახავს როგორც ბუნებრივსა და უალტერნატივოს, მასში ასახული იმიჯები თითქოს ყოველგვარ ეჭვებს ფანტავს რაიმე სხვა ალტერნატივის არსებობის შესახებ. კულტურული ინდუსტრია ერთი შეხედვით ცენზურას არ განიცდის, თუმცა ის თავისივე ნებით, თვითცენზურით არის დაკავებული, ის გარკვეული ტიპის სოციალური მანქანაა, რომელიც აწარმოებს სტანდარტულ ფორმებს. კულტურული ინდუსტრია ემსახურება მასებში რევოლუციური პოტენციალის მიჩქმალვას, ის მასებს მხოლოდ და მხოლოდ ფორმალურ და პროგნოზირებად გზებს აწვდის რეალობიდან გასაქცევად, იმგვარ ფორმებს, რომლებიც არსებული საზოგადოების საზღვრებში რჩება. სამყარო დაფარულია ფაქტებისა და ინფორმაციების ნაკადებით, ავთენტური ფორმების სიმულაკრებითა და კოდირებული სოციალური ურთიერთობებით.  კოდირებას არსებულ საზოგადოებაში საკმაოდ დიდი როლი და მნიშვნელობა ენიჭება, რადგან არსებულ წესრიგში ჩამოყალიბებულია ნორმალურობის კულტი, რომელშიც კოდირებას არაფერი უნდა დაუსხლტეს ხელიდან, ყველანაირი გადახვევა ნორმიდან კანონგარეშედ ცხადდება. ნორმალურობის იმიჯებსა და ფორმებს კი, კულტურული ინდუსტრია აწარმოებს, რომლითაც ყოველდღიურად მილიონობით ადამიანი იკვებება. ერიხ ფრომი თავის ერთ-ერთ სტატიაში ყურადღებას ამახვილებს ნორმალურობის პათოლოგიაზე და ხელოვნებისა და ხელოვანის როლზე არსებული ვითარების წარმოჩენაში: „თუ იოზეფ კ. კაფკას „პროცესის“ პერსონაჟი ფსიქიატრთან მივიდოდა, ის იტყოდა: მე მშვენივრად ვარ, კარგი სამსახური მაქვს, ასევე დამაკმაყოფილებელი სექსუალური ცხოვრება. მაგრამ წინა ღამეს მე ვნახე სიზამრი, რომელიც მაწუხებს. შემდეგ ის იტყოდა იმას, რასაც კაფკა აღწერს „სასამართლოზე“. მაგრამ ის რაც კაფკამ დაწერა თავის ნოველაში, არის იოზეფ კ.-ს რეალობა. იოზეფ კ. არის ნორმალური ინდივიდი, რომელიც, ზუსტად იმიტომ, რომ ის „ნორმალურია“, ვერ ხედავს სიმართლეს. და კაფკა კი არის ნამდვილად დიდებული ხელოვანი იმიტომ, რომ მან გვიჩვენა ანატომია, რეალობა ამ „ნორმალური“ ინდივიდისა, რომელიც სინამდვილეში ავადაა. ფოკუსი უნდა გავასწოროთ ნორმალურობის პათოლოგიაზე.“[2] საზოგადოებას, რომელიც კულტურული ინდუსტრიით იკვებება, შეგვიძლია ვუწოდოთ „დაავადებული საზოგადოება“, რადგან ამ შემთხვევაში ადამიანის განვითარებისათვის არსებული ოპტიმალური პირობები ჩახშობილია. ტექნიკის განვითარებასთან ერთად სულ უფრო მცირდება იმის შანსი, რომ ადამიანში რევოლუციურმა ხმამ კვლავ შეძლოს გამოღვიძება. ადამიანი გახდა „ერთგანზომილებიანი“, მან ყოველგვარი ავტონომიურობა დაკარგა და ამაში უმეტესი წვლილი კულტურის ინდუსტრიას მიუძღვის.

  ადორნოს კრიტიკა მხოლოდ პოპულარული კულტურისკენ არ იყო მიმართული, არამედ სპეციფიკური სახის მასობრივი კულტურისკენ, რომელიც იწარმოება კაპიტალიზმის მონოპოლიის ქვეშ. მისი თეორია ავთენტური ხელოვნების დეგრადაციასთან დაკავშირებით, რომელიც კულტურული ინდუსტრიითა და მასობრივი წარმოებით დასამარდა აუცილებლად უნდა განვასხვავოთ კულტურის კონსერვატიული და ელიტისტური კრიტიკისაგან. ელიტისიტური კრიტიკისაგან განსხვავებით, ადორნომ უარყო დაეცვა მაღალი ხელოვნება, რომელიც მუდმივად ცდილობდა დაეგმო პოპულარული კულტურა მისი მემკვიდრეობითი არასრულფასოვნების გამო. ადორნომ დაგმო ორტეგა გასეტის, ჰაქსლისა და ელიოტის კრიტიკა კულტურის შესახებ, რომელიც კულტურას ისე განიხილავს, როგორც მატერიალური წარმოებისაგან დამოუკიდებელს. ასევე ადორნო აკრიტიკებს ზემოხსენებულების პრეტენზიას იმის შესახებ, რომ  დახვეწილი ხელოვნების ღირებულებებსა და გრძნობიერებას მასების მიერ შექმნილი კულტურა წალეკავს. ადორნოსა და ჰორკჰაიმერს სპეციალურად შემოაქვთ ცნება  „კულტურული ინდუსტრია“ იმისათვის, რომ გაფანტონ ყოველგვარი ილუზია იმ ფაქტის შესახებ, რომ თითქოს მასობრივი კულტურა, მასების მიერაა წამროებული. ცნება პოპულარული კულტურა, აცხადებენ ისინი, სინამდვილეში იდეოლოგიურია, მასობრივი კულტურა ზევიდან თავს მოხვეულია და არა ხალხის წიაღიდან წამოსული პროდუქტი.[3] ამ ვითარებიდან თავის დასაღწევად შესაძლოა მართებული აღმოჩნდეს ბერტოლტ ბრეხტის გაუცხოების თეორია, რომლის მიხედვითაც ადამიანები ყოველდღიურობაში მომხდარ მოვლენებს, ყოველდღიურობაში აღქმულ საგნებს უნდა გაუუცხოვდნენ და სხვა პოზიციიდან შეხედონ, რათა მათში აღმოაჩინონ ის, რაც მასობრივი წარმოების პირობებში შეუმჩნეველი რჩება.